سپسیس و شوک سپتیک

sepsis_0

 Sepsis سپتی سمی عبارت از عفونت خون بوده ، به آن سپسیس (Sepsis) نیز می گویند . این اختلال به وضعیت کشنده ای به نام شوک سپتیک منتهی می شود . در ۷۰ درصد موارد ، عامل بروز سپسیس ، ارگانیزم های گرم منفی هستند . اما سایر ارگانیزم ها نظیر ویروس ها ، قارچ ها و سایر باکتری ها نیز قابلیت ایجاد سپسیس را دارند . درواقع باکتری های گرم منفی با تولید اندوتوکسین و باکتری های گرم مثبت با ایجاد اگزوتوکسین باعث ترشح واسطه های شیمیایی و هورمونهایی می شوند که موجب تغییرات همودینامیک در بدن می گردد . اغلب این واسطه های شیمیایی در روند پاسخ التهابی شرکت دارند .

sepsis_1

sepsis_2

 

عوارض حاصل از این وضعیت شامل موارد زیر است :

  • وازودیلاتاسیون محیطی
  • تخریب سلول های اندوتلیال
  • افزایش نفوذپذیری مویرگی
  • میکرو آمبولی
  • انقباض عروق ریوی ، کلیوی و طحالی
  • سرکوب قدرت انقباضی میوکارد
  • هیپوکسی
  • اسیدوز متابولیک

sepsis_3 sepsis_5

تطاهرات بالینی سپسیس عبارتند از :

  • پوست گرم و بر افروخته
  • تب بالای ۳۸ درجه سانتی گراد
  • افزایش ضربان قلب بیش از ۹۰ ضربه در دقیقه
  • کاهش فشار خون سیستولیک به کمتر از ۹۰mmHg و یا کاهش آن به میزان ۴۰mmHg از فشار خون اولیه
  • PCO2 کمتر از ۳۲mmHg (آلکالوز تنفسی ) به دلیل هایپرونتلاسیون

  شوک سپتیک : شوک سپتیک ناشی از پرفیوژن ناکافی بافتی به دنبال باکتریمی ، بخصوص توسط باسیل های گرم منفی روده ، با نامهای دیگره نظیر شوک باکتریال ، باکتریمی ، مسمومیت خونی و شوک اندوتوکسیک نیز شناسایی می شود . باکتری های گرم منفی شامل اشرشیا کلی ، کلبسیلا ، پنومونیا ، پروتئوس ، پسودوموناس و سراتیامارسه سن (Serratia marcescens) شایعترین عوامل سپسیس محسوب می شوند . ارگانیزم های گرم مثبت مانند مننگوکوسی ، کلستریدیا ، ویروس ها ، ریکتزیا ها و قارچ ها نیز ممکن است منجر به بروز شوک سپتیک شوند .

sepsis_4

از نظر همودینامیک شوک سپتیک دارای دو مرحله است :

  • مرحله هیپردینامیک
  • مرحله هیپودینامیک
  • مرحله هیپردینامیک
  • مرحله هیپودینامیک
در مرحله هیپردینامیک که به آن مرحله گرم یا برون ده بالا نیز میگویند ، به دنبال وازودیلاتاسیون ریت قلب افزایش یافته برون ده قلبی زیاد می شود . بدین ترتیب گردش خون کلیه حفظ شده ، برون ده ادراری در حد طبیعی باقی می ماند . اما فشار خون به دلیل کاهش مقاومت عروق محیطی پایین است .

به طور کلی تظاهرات بالینی بیمار در این مرحله عبارتند از :

  • پوست خشک و گرم و برافروخته
  • تاکیکاردی
  • افت فشار خون سیستولیک همراه با فشار متوسط (MAP) طبیعی
  • کاهش فشار وج مویرگ های ریوی (PCWP)
  • برون ده ادراری در حد طبیعی
مرحله هیپودینامیک نمایانگر مرحله پایانی شوک سپتیک بوده با افت برون ده قلبی ، کاهش وخیم فشار خون و افزایش مقاومت عروق سیستمیک به علت تحریک سمپاتیک مشخص می شود .

علل اصلی افت برون ده قلب ، کاهش قدرت انقباضی میوکارد ، هیپوولمی و پرشدگی ناکافی بطنها ثانویه به تاکیکاردی شدید است . انقباض عروقی برای برای حفظ برون ده قلبی و در پاسخ به تحریک شدید سمپاتیک رخ می دهد و بدین ترتیب پوست سرد و مرطوب می گردد . در نهایت اکسیژناسیون ناکافی بافت به نارسایی چند ارگانی ( Multi organ failure ) ، شامل نارسایی تنفسی و کلیوی می انجامد .

به طور کلی تظاهرات بالینی بیمار در مرحله هیپودینامیک عبارتند از :

  • پوست سرد و مرطوب ، سیانوتیک و خاکستری
  • هیپوتانسیون وخیم و MAP کمتر از ۷۰mmHg
  • تاکیکاردی وخیم
  • اولیگوری و در نهایت آنوری
  • کاهش سطح هوشیاری ( LOC )
  • کاهش برون ده قلب همراه با افزایش PCWP

 

مداخلات درمانی اورژانس

هدف از انجام مداخلات درمانی در سپسیس و شوک سپتیک ، عبارتند از :

  • حفظ فشار خون سیستولیک بالا تر از ۹۰mmHg
  • MAP بیش از ۷۰mmHg
  • برون ده ادراری در حد ۳۰ml/h

این اقدامات به طور کلی شامل موارد زیر است :

  • مانیتورینگ مداوم قلبی و علائم حیاتی
  • بررسی درجه حرارت هر ۴ ساعت
  • حفظ فشار خون و برون ده قلب توسط تجویز مایعات وریدی و عوامل اینوتروپ طبق دستور
  • حفظ راه هوایی بیمار و در صورت بروز علائم نارسایی حاد تنفسی ، شروع تهویه مکانیکی
  • کنترل دقیق جذب و دفع مایعات
  • کاهش تقاضای اکسیژن بافتی توسط انجام اقدامات پایین آورنده تب
  • قرار دادن بیمار در پوزیشن و بالا بردن پاها به میزان ۲۰ درجه
  • کنترل ABG
  • پیگیری آزمایشات بیوشیمی و هماتولوژی و کشت
  • حمایت بیمار در مقابل آلودگی به سایر عوامل عفونی توسط اجرای روش های آسپتیک
  • حمایت روانی از بیمار و وابستگان او

معمولا دارو هایی که جهت کنترل وضعیت شوک سپتیک مورد استفاده قرار میگیرند شامل آنتی بیوتیک ، دوپامین ، استروئید و آنتی هیستامین ها هستند .

منبع : کتاب جامع فوریت های پرستاری

تالیف : ملاحت نیک روان مفرد ( عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی )

تهیه و تنظیم : صادق دهقانی زاده

درباره ی صادق دهقان زاده

من صادق هستم عاشق پرستاری ، از کاری که دارم انجام میدم خیلی خوشحالم . این سایت رو با هدف کمک به ارتقا سطح علمی جامعه پرستاری تاسیس کردم اگه از مطالب اینجا راضی بودید شما هم به کمک من بیاید .

مطلب پیشنهادی

کتو اسیدوز دیابتیک diabetic ketoacidosis :

DKA این وضعیت به دلیل کمبود یا ناکافی بودن مقدار انسولین در گردش خون ایجاد …

یک دیدگاه

  1. خیلی عالی… سپاس

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کد امنیتی * Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.