مسمومیت با منوکسید کربن

Carbon Monoxide Posoning 1Carbon Monoxide Posoning

منو اکسید کربن گازی بی رنگ و بی بوست که در اثر اکسیداسیون ناقص تمام سوخت های آلی تولید می شود . اگر کربن یا مواد کربنی با مقدار کافی اکسیژن به طور کامل بسوزد گاز دی اکسید کربن (Co2) و اگر احتراق ناقص رخ دهد گاز سمی و بی بو منو اکسید کربن (Co) وارد هوا می شود . مهمترین منبع گاز منوکسید کربن دود ناشی از سوخت گاز طبیعی یا سوخت های نفتی از جمله بنزین در موتور اتومبیل ها و وسایل نقلیه است .

میل ترکیبی CO با هموگلوبین حدود ۲۵۰ بار بیشتر از میل ترکیبی O2 با هموگلوبین است لذا اثرات عمده توکسیک مسمومیت با CO کاهش اکسیژناسیون نسجی است . به علاوه وجود منو اکسید کربن پایداری ترکیب هموگلوبین را افزایش می دهد بنابراین ، حضور منو اکسید کربن حصول اکسیژن در بافت ها را به دو روش کاهش می دهد :

  1. یکی با ترکیب مستقیم با هموگلوبین جهت کاهش مقدار هموگلوبین در دسترس برای حمل اکسیژن
  2. دیگری با جلوگیری از آزاد شدن اکسیژن در حضور فشار اکسیژن پایین در بافت های بدن
hemoglobin
Hemoglobin

Carbon Monoxide Posoning 4

  • علاوه بر میل ترکیبی شدید برای هموگلوبین ، منوا کسید کربن با میوگلوبین عضلات و آنزیمهای خاص ترکیب می شود .
  • تداخل با عمل سیستم سیتوکروم اکسیداز ، اثر سمی اصلی منوکسیدکربن قلمداد می گردد .
  • در نتیجه تجویز اکسیژن هیپرباریک برای درمان مسمومیت شدید با منوکسیدکربن توصیه شده است حتی بعد از آنکه سطح کربوکسی هموگلوبین به طرف نرمال مراجعت کند .
  • نیمه عمر خونی CO در یک شخص که هوای معمولی را تنفس می کند حدود ۵ – ۴ ساعت و با اکسیژن ۱۰۰% به ۱٫۵ ساعت و با اکسیژن هیپرباریک در فشار ۳ اتمسفر به ۳۰ دقیقه می رسد .
Hyperbaric chamber installation
Hyperbaric chamber installation
  • معاینه پاتولوژیک در موارد مرگ و میر ناشی از مسمومیت با منوکسید کربن حاکی از هموراژی های میکروسکوپیک و نواحی نکروتیک در سراسر بدن است .
  • احتقان شدید و ادم مغز ، کبد ، کلیه ها و طحال نیز به وقوع می پیوندد .
  • بافت ها ممکن است به رنگ قرمز روشن در آیند .
  • معاینه میکروسکوپیک نشان دهنده آسیب به سلول های عصبی بویژه در کورتکس مغز و مدولا ( مغز میانی ) است .
  • آسیب میوکارد ممکن است در سطوح بیش از ۲۵ تا ۵۰ درصد کربوکسی هموگلوبین بروز کند .

مقدار توکسیک : در صورتی که درصد کربوکسی هموگلوبین خون به ۸۰ – ۷۰ درصد برسد منجر به مرگ می شود .

Carbon Monoxide Posoning 6

تظاهرات اصلی

  • براساس درصد کربوکسی هموگلوبین خون متفاوت است ولی این ارتباط به صورت ثابت و قطعی نیست .
  • تظاهر اصلی مسمومیت با منوکسید کربن تنگی نفس (Dyspnea) می باشد .
  • تغییر رنگ مخاط لب و پوست به رنگ قرمز گیلاسی (Cherry – red ) شایع نبوده ولی معمولا از یافته های دیررس آن است .
  • علاوه بر علائم و نشانه های فوق الذکر امکان ایجاد تاول در محل های در معرض فشار ، رابدومیولیز و نارسایی کلیه وجود دارد .

gas safety stickmen

الف ) مسمومیت حاد

مسمومیت حاد ناشی از CO از طریق استنشاق (Inhalation) بوجود می آید . جذب منو اکسید کربن و علائم ناشی از آن دقیقا به غلظت منو اکسید کربن در هوای دمی ، زمان تماس و وضعیت فعالیتی فرد در معرض تماس با CO بستگی دارد .

button_title  غلظت ۱۰۰ ppm : معادل ۰٫۰۱% در طی تماس ۸ ساعته هیچگونه علامتی ایجاد نمی کند در بعضی افراد می تواند تغییرات قلبی عروقی را در سطوح CoHb بیش از ۵ % نشان داد .

button_title  غلظت ۵۰۰ ppm : یعنی ۰٫۰۵% برای یک ساعت در جریان کار سبک ممکن است علامتی ایجاد نکند یا فقط باعث سردرد سبک و کوتاه شدن نفس گردد . خون حاوی حدود ۲۰ % CoHb خواهد بود . تماس طولانی با چنین غلظتی یا فعالیت بیشتر باعث می شود تا درصد اشباع هموگلوبین از منو اکسید کربن به ۴۰ تا ۵۰ درصد برسد که علائم سردرد ، تهوع ، تحریک پذیری ، افزایش تنفس ، درد قفسه سینه ، کنفوزیون ، اختلال قضاوت و غش هنگام افزایش فعالیت همراه است .

button_title  غلظت بیش از ۱۰۰۰ ppm : یعنی ۰٫۱% باعث فقدان هوشیاری ، نارسایی تنفس و مرگ می گردد اگر تماس برای بیش از یک ساعت ادامه داشته باشد . در این صورت خون حاوی ۵۰ تا ۹۰ درصد CoHb خواهد بود . هیپراکتیویته ( بیش فعالی ) رفتار عجیب غریب (Bizarre Behavior) و تشنج در جریان دوره ریکاوری ( بهبودی ) می تواند بروز کنند . میونکروز ، نروپاتی ، نارسایی کلیوی ، پورپورای ترومبوسیتوپنیک (TTP) و نوریت رتربولبار همراه با ادم نورورتینال بعد از مسمومیت شدید با CO رخ داده اند . در ۷ درصد موارد مسمومیت مهلک با منوکسید کربن ، سطح CoHb کمتر از ۴۰ درصد می باشد .

carbon monoxide dangerous concentratrion

ب) مسمومیت مزمن

مسمومیت مزمن ناشی از انباشت منو اکسید کربن در بدن بروز می کند . بعد از بازگشت سطح CoHb خون به مقدار طبیعی ، حساسیت به منو اکسید کربن افزایش نمی یابد مگر اینکه آسیب مغزی بوجود آید . به هر حال آنوکسی مکرر ناشی از جذب Co می تواند باعث افزایش تدریجی آسیب CNS همراه با فقدان حس در انگشتان ، حافظه ضعیف ، نشانه رومبرگ مثبت و بدتر شدن وضعیت ذهنی گردد . مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی عروقی در افرادی که با سطوح پایین Co در تماس بوده اند ، اندکی افزایش می یابد .

نشانه رومبرگ (Romberg`s Sign) عبارت است از حالت نوسانی بدن یا زمین خوردگی هنگانی که شخص چشم هایش بسته است و در حالی که ایستاده و پاهایش نزدیک یکدیگر هستند . البته این نشانه در تابس دورسالیس هم دیده می شوند .

ارزیابی و یافته های پاراکلینیکی

  • اندازه گیری سطح خونی کربوکسی هموگلوبین
  • انجام ABG
  • ( در مراحل اولیه آلکالوز تنفسی و در موارد شدید اسیدوز تنفسی و متابولیک به خاطر دپرسیون مرکز تنفسی )
  • ( مقدار PaO2 در موارد خفیف تا متوسط مسمومیت طبیعی میباشد )

توجه : در مسمومیت با منوکسید کربن در ABG مقدار PaO2  طبیعی می باشد و فقط O2Sat کاهش می یابد ( لزوم داشتن شک به آن و اندازه گیری O2Sat و اندازه گیری کربوکسی هموگلوبین )

  • اندازه گیری الکترولیت ها ( افزایش شکاف آنیونی ) SGOT، SGPT ، CPK ، BUN و Creatinine
  • انجام CBC diff، ECG و CX-Ray

تدایبر درمانی

  • در صورت لزوم CPR پایه و پیشرفته
  • بیمار را از محل آلودگی به هوایی سالم منتقل کنید
  • IV Line
  • O2 100% 5 – 10 L/min از طرق ماسک
  • مونیتورینگ قلبی
  • در صورت تشنج درمان مربوطه طبق روش کلاسیک
  • در صورت وجود دپرسیون تنفسی یا مرکزی استفاده از نالوکسان
  • در صورت وجود ادم مغزی از مانیتول و استروئید استفاده کنید
  • اگز درصد کربوکسی هموگلوبین بیش از ۲۵ – ۳۰ % باشد بهتر است از اکسیژن هیپرباریک (۳atm) استفاده شود

Carbon Monoxide Posoning 3

پیش آگهی و ملاحضات

علت اصلی مرگ در مسمومیت حاد ، آریتمی قلبی و دپرسیون تنفسی است . در صورت شدید نبودن مسمومیت ، معمولا با اقدامات درمانی مناسب شخص بهبود می یابد ، کوما در طی ۱۰ ساعت برطرف می شود ، اما اگر اختلالات CNS بیش از ۲ هفته طول بکشید ، پیش آگهی بد بوده و سایر عوارض جانبی ممکن است با خود به همراه داشته باشد .

در موارد زیر مسمومیت بایستی بستری و تحت درمان قرار بگیرد :

  • کربوکسی هموگلوبین بیش از ۲۵ درصد باشد .
  • وجود اختلالات قلبی
  • زنان حامله ای که کربوکسی هموگلوبین بیش از ۱۰ درصد دارند .
  • وجود اسیدوز متابولیک باقی ماندن علائم مسمومیت پس از ۴ ساعت از تجویز اکسیژن ۱۰۰ درصد
  • اختلال هوشیاری

نکته : یکی از عوارض دیررس مسمومیت با منواکسید کربن ، پارکینسون است ( در اثر انفارکتوس بازال گامگلیا )

Carbon Monoxide Posoning 2

Carbon Monoxide Posoning 5

  • منبع :
  • گرد آوری و تنظیم :
  • توجــــــه :
button_title اورژانس های طب داخلی ( نگارش دوم )
تالیف : دکتر ماهیار آذر ، دکتر مهدی امام ، دکتر ناصر اصلان آبادی ، دکتر علی بیداری ، دکتر جعفر اصلانی ، دکترعلیرضا رجایی ، دکتر رضا افشار ، دکتر سید موید علویان ، دکتر بهزاد عیت الهی ، دکترمحبوب لسان پزشکی ، دکتر محسن نصیری طوسی ، دکترسید اصغر ساداتیان
button_title مسمومیت
تالیف : دکتر حجت اله اکبرزاده پاشا
صادق دهقانی زاده
( استفاده از این مطلب به هر صورتی بدون منبع ، بدون نام و لینک ایستگاه پرستاری و نام گرد آورندگان آن ممنوع و خلاف شرع و قانون است )

 

درباره ی صادق دهقان زاده

من صادق هستم عاشق پرستاری ، از کاری که دارم انجام میدم خیلی خوشحالم . این سایت رو با هدف کمک به ارتقا سطح علمی جامعه پرستاری تاسیس کردم اگه از مطالب اینجا راضی بودید شما هم به کمک من بیاید .

مطلب پیشنهادی

پره اکلامسی و سندروم Hellp

 Hellp Syndrome این سندروم فرم نادر ولی بسیار خطرناکی از پره اکلامسی است که با …

۴ دیدگاه

  1. سلام به شما همکاران عزیز

    میشه از شما خواهش کنم این مطالب را واسه من هم ارسال کنید

    ممنون شما هستم

  2. احمد کریمی

    استفاده کردم دوست عزیز، متشکرم.
    مشغول تدوین مطلبی بودم، در مورد کربوکسی هموگلوبین سر از اینجا درآوردم! به شما لینک دادم.
    موفق باشید

  3. سلام با عرض خسته نباشید به شما عاشقان علم .
    من بک کارشناس آتش نشان هستم که در سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان مشغول به انجام وظیفه در قسمت آموزش و پیشگیری از حریق و حوادث هستم و جهت استفاده از مقاله شما در بخش آموزش میباشم خواهشمند است در صورت امکان برایم به ایمل ارسال گردد.
    از خداوند توفیق روز افزون شما را خواستارم.

    • با سلام به شما دوست عزیز
      از آشنایی با شما دوست عزیز بسیار خوشحالم ، بروی چشم در اولین فرصت مطلب مورد نظرتون رو براتون میل میکنم

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کد امنیتی * Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.