وضعیتی است که طی آن قند خون به کمتر از mg/dl 60 – ۵۰ افت پیدا کند . مهمترین علل بروز این عارضه عبارتند از :
- تزریق بیش از حد انسولین یا دارو های خوراکی ضد دیابت
- مصرف مواد غذایی به مقدار کم
- فعالیت جسمانی شدید
- ایجاد وضعیت های هایپرمتابولیک مثل عفونت و تب
هیپوگلایسمی در هر زمانی از شبانه روز می تواند اتفاق بیفتد ، اما اغلب قبل از مصرف غذا و در میانه های روز که اوج اثر انسولین در آن زمان است و یا اواخر بعد از ظهر که زمان اوج اثر انسولین NPH یا طولانی اثر است دیده می شود .
تظاهرات بالینی :
علائمی که می تواند پرستار بخش اورژانس را به وجود هیپوگلایسمی مشکوک کند ، به دو دسته عمده تقسیم می شوند :
- علائم آدرنرژیک
- علائم سیستم اعصاب مرکزی
- هیپوگلایسمی خفیف
- هیپوگلایسمی متوسط
- هیپوگلیسمی شدید
در هیپوگلایسمی خفیف ، سیستم اعصاب سمپاتیک فعال شده باعث ترشح آدرنالین می گردد . بدین ترتیب بیمار علائم زیر را از خود نشان می دهد :
- تعریق
- لرزش
- تاکی کاردی
- تپش قلب
- گرسنگی
- حالت عصبی
در هیپوگلایسمی متوسط ، میزان گلوکز خون قادر به برآوردن نیازهای متابولیک سلول های مغز نیست لذا علائم اختلال در عملکرد سیستم اعصاب مرکزی به صورت زیر ظاهر می شود :
- ناتوانی در تمرکز
- سردرد
- سبکی سر
- کانفیوژن
- اختلال حافظه
- بی حسی لبها و زبان
- مقطع و اهسته صحبت کردن
- اختلال در هماهنگی عضلات
- تغییرات احساسی و هیجانی
- رفتار های تهاجمی تحریکی
- دو بینی
- سرگیجه
در هیپوگلیسمی شدید وضع بیمار وخیم تر شده علائم زیر ظاهر می گردد :
- ازبین رفتن شناسایی فرد
- تشنج
- بیدار شدن به سختی
- کاهش سطح هوشیاری
مداخلات درمانی
- به محض تشخیص هیپوگلایسمی پرستار باید فورا ۱۰ تا ۱۵ گرم کربوهیدرات سریع اثر را توسط خوراندن ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلی لیتر آب میوه و یا ۲ تا ۳ قاشق شکر به بیمار بدهد .
- خوراندن مقادیر بیشتر مواد قندی ممکن است باعث شود که بیمار طی چند ساعت آینده هیپرگلایسمی را تجربه کند
- بهتر است میزان قند خون بیمار هر ۱۵ دقیقه ، تا زمانی که مقدار آن به mg/dl 75 – ۷۰ برسد ، کنترل شود .
- در صورتی که این اقدام اولیه ظرف ۱۰ تا ۱۵ دقیقه علائم هیپوگلایسمی را برظرف نکند ، اقدامات فوق باید مجددا تکرار شود .
- زمانی که وضع بیمار بهبود پیدا کرد ، تجویز یک میان وعده نظیر شیر ، پنیر یا بیسکویت توصیه می شود .
- در بیماران دچار کاهش سطح هوشیاری یا بیهوش که قدرت بلع ندارند ، تزریق یک ملی گرم گلوکاگون زیر جلدی یا عضلانی موجب تحریک شکست گلیکوژن کبدی و آزاد شدن گلوکز می گردد .
- گلوکاگون که به صورت پودر های یک میلی گرمی است باید حتما پیش از تزریق رقیق شود .
- معمولا ۲۰ دقیقه بعد از تزریق گلوکاگون سطح هوشیاری بیمار بالا می رود .
- بعد از هوشیاری ، استفاده از یک میان وعده ساده توصیه می شود .
- در بخش اورژانس ممکن است برای بیماران بیهوش ، از تزریق وریدی ۲۵ تا ۵۰ میلی لیتر دکستروز ۵۰% استفاده شود .
- تاثیر این دارو طی چند دقیقه نمایان می شود . بعد از هوشیاری ممکن است بیمار از سردرد و درد ناحیه تزریق شکایت داشته باشد .
- هنگام تزریق دکستروز ۵۰% ، از باز بودن رگ اطمینان داشته باشید زیرا این ماده هایپرتونیک باعث تحریک شدید وریدها می گردد .
منبع :
- برگرفته از کتاب جامع فوریت های پرستاری
تالیف : ملاحت نیک روان مفرد
تهیه تنظیم و گردآوری : صادق دهقانی زاده
تبریک می گم به خاطر سایت مفیدتون