رفلکس های نوزادی

Neonatal reflexes 

رفلکس های نوزاد ، واکنش های حرکتی – عصبی هستند که برخی از آنها برای ادامه زندگی نوزاد ضروری هستند و برخی از آنها جنبه حفاظتی دارند . بررسی این رفلکس ها به ارزیابی سلامتی نوزاد کمک می کند .

۱- رفلکس مورو (Moro Reflex)

رفلکس مورو به این صورت است که نوزاد با تحریک ناگهانی ، دست ها و پاهای خود را باز کرده و از بدن دور می کند و مجددا دست ها و پا های را به بدن نزدیک می کند . برای تحریک نوزاد می توان او را به حالت نیمه ایستاده در آورد و برای لحظه ی کوتاهی ، سرش را رها کرد .

رفلکس مورو نشانه ی تعادل سیستم عصبی مرکزی (CNS) نوزاد بوده و عدم وجود آن می تواند به علت ضایعه داخل مغزی یا نارسی نوزاد باشد . رفلکس مورو دوطرفه است و اگر در نوزاد به صورت یک طرفه دیده شود ، احتمال شکستگی استخوان ترقوه و بازو و یا کشیدگی و پارگی عصب بازویی یا مدین وجود دارد . رفلکس مورو در حدود ۴ – ۳ ماهگی از بین می رود.

۲ – رفلکس تونیک گردن (Tonic Neck)

در رفلکس تونیک گردن اگر هنگامی که نوزاد به پشت خوابیده ، سرش را به طور ناگهانی به یک سمت برگردانیم ، دست و پاهای همان سمت را باز کرده و دست و پاهای سمت مقابل را جمع می کند . این رفلکس از بدو تولد تا ۶ – ۵ ماهگی وجود دارد .

۳ – رفلکس راه رفتن یا رقصیدن (Dancing or Stepping)

در این رفلکس نوزاد را به حالت ایستاده روی یک سطح نگه داریم به صورتی که پاهای نوزاد سطح را لمس کنند ، نوزاد پاها را حرکت داده و قدم میزند . اگر گام برداشتن نوزاد نامتقارن باشد می تواند به علت صدمه CNS یا شکستگی استخوان های پا باشد . رفلکس راه رفتن از بدو تولد وجود دارد ولی به زودی در ۲ ماهگی از بین می رود تا زمانی که نوزاد در یک سالگی برای ایستادن و راه رفتن ارادی آماده شود .

۴ – رفلکس چنگ زدن (Grasping)

رفلکس چنگ زدن در دست ها و پاهای نوزاد وجود دارد .

  • گرسپینگ کف دست (Palmar Grasping) : اگر انگشت خود را کف دست نوزاد قرار دهیم ، نوزاد انگشتان خود را جمع کرده و آن را محکم نگه می دارد . این رفلکس بعد از ۳ ماهگی کمتر شده و با حرکات ارادی جایگزین می شود .
  • گرسپینگ کف پا (Plantar Grasping) : اگر یک شئ یا انگشت خود را با سطح انگشتان و کف پای نوزاد تماس دهیم ، نوزاد انگشتان و کف پا را مانند انگشتان دست جمع کرده و شئ را در خود نگه میدارد . این رفلکس تا ۹ – ۸ ماهگی باقی می ماند .

۵ – رفلکس بابنسکی (Babinsky)

در رفلکس بابنسکی اگر کنار خارجی کف پای نوزاد با شیئی تحریک شود ، نوزاد شست و انگشتان پا را باز می کند که در این حالت بابنسکی مثبت است . باز نشدن شست و انگشتان پای نوزاد به علت نارسایی و عدم تکامل سیستم عصبی مرکزی نوزاد است . رفلکس بابنسکی به طور طبیعی تا یک سالگی مثبت است و پس از آن منفی می شود یعنی با تحریک کنار خارجی پا انگشتان و شست پا جمع می شوند .

۶ – رفلکس جست و جو (Rooting)

در رفلکس روتینگ اگر گونه و گوشه لب های نوزاد در یک طرف صورت لمس شود ، نوزاد سرش را به همان سمت می چرخاند و دهان باز می کند . فقدان این رفلکس می تواند به نشانه نارسی ، خواب آلودگی به دنبال مصرف دارو های مخدر ، صدمه مغزی و عقب افتادگی باشد . رفلکس روتینگ معمولا در ۴ – ۳ ماهگی از بین می رود ولی ممکن است تا ۱۲ ماهگی نیز باقی بماند .

۷ – رفلکس مکیدن (Sucking)

در رفلکس ساکینگ ، وقتی لب های نوزاد لمس شود ، نوزاد دهان خود را باز کرده شروع به بلعیدن می کند . این رفلکس سبب می شود نوزاد هر چیزی را که با لبش تماس پیدا کند بمکد . رفلکس ساکینگ بعد از یک سالگی ضعیف می شود .

نکته : معمولا رفلکس مکیدن و رفلکس جست و جو با هم هستند . به طوری که با لمس یا تماس پستان مادر با لبها و گونه نوزاد در یک طرف صورت ، نوزاد سرش را به همان سمت محرک چرخانده و میمکد (Sucking & Rooting)

۸ – رفلکس بلع (Swallowing)

در رفلکس بلع ، نوزاد با رسیدن شیر به قسمت خلفی دهان آن را می بلعد . این رفلکس توام با مکیدن است و تا پایان عمر ادامه دارد .

۹ – رفلکس بیرون انداختن (Extrucsion)

اگر ماده ای را روی قدام زبان نوزاد قرار دهیم ، نوزاد آن را از دهان بیرون می اندازد . این رفلکس از بدو تولد وجود دارد و تا ۴ ماهگی ادامه دارد .

۱۰ – رفلکس های عطسه و سرفه (Sneeze & cough)

اگر ماده ای خارجی به راه های هوایی فوقانی یا تحتانی نوزاد وارد شود ، راه های هوایی فوقانی با عطسه و راه های هوایی تحتانی با سرفه پاسخ می دهند . رفلکس های عطسه و سرفه از بدو تولد تا پایان عمر وجود دارند .

۱۱- رفلکس خمیازه (Yawn)

خمیازه کشیدن سبب وارد شدن اکسیژن اضافه به داخل آلوئول ها می شود

۱۲ – رفلکس گلابلار (Glabellar)

اگر ضربه آرام بین دو ابروی نوزاد وارد کنیم ، نوزاد چشم های خود را می بندد .

۱۳ – رفلکس پلک زدن (Blinking)

اگر به داخل چشم های نوزاد ، نور بتابانیم ، نوزاد به سرعت با بستن پلک ها از چشم ها محافظت می کند . این رفلکس از بدو تولد وجود دارد و تا پایان عمر باقی می ماند .

۱۴ – رفلکس مردمک (Pupillary)

هنگامی که نوزاد در معرض نور قرار بگیرد ، مردمک چشم نوزاد در پاسخ به نور تنگ می شود . این رفلکس از بدو تولد تا پایان عمر وجود دارد .

 

نکته : رفلکس های پلک زدن ، عطسه و سرفه ، خمیازه ، بلعیدن و مردمک ، رفلکس های محافظتی (Protective) نام دارند .

 

منبع :  پرستاری بهداشت مادران و نوزادان

تالیف : ربابه ضیغمی کاشانی ( مدرس دانشکده پرستاری و مامایی شهید بهشتی ) ، الهه دشتی ، محمود بختیاری

تهیه و تنظیم : صادق دهقانی زاده

درباره ی صادق دهقان زاده

من صادق هستم عاشق پرستاری ، از کاری که دارم انجام میدم خیلی خوشحالم . این سایت رو با هدف کمک به ارتقا سطح علمی جامعه پرستاری تاسیس کردم اگه از مطالب اینجا راضی بودید شما هم به کمک من بیاید .

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کد امنیتی * Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.