the nursing station ایستگاه پرستاری
hepatitis type A
HAV 20-25 درصد موارد هپاتیت های بالینی در ایالت متحده و سایر کشورهای توسعه یافته را HAV تشکیل می دهد.
هپاتیت A که سابقا هپاتیت عفونی نامیده می شد ، به وسیله ی ویروس RNA دار خانواده آنترو ویروس ایجاد می شود. روش انتقال این بیماری عمدتا مسیر مدفوع – دهانی از طریق خوردن غذا یا مایعات آلوده شده به این ویروس است. این ویروس در کشورهای پرجمعیت ، شلوغ و با بهداشت ضعیف ، شایع تر است. ویروس در مدفوع بیماران عفونی قبل از شروع علائم و نشانه ها و در طی نخستین روزهای بیماری یافت می شود.
معمولا یک بچه یا نوجوان عفونت را در مدرسه دارای بهداشت ضعیف ، تماس دست به دهان ، یا تماس نزدیک در بازی می گیرد . ویروس به خانه حمل می شود ، جایی که عادات بهداشتی اتفاقی ، آن را در میان خانواده گسترش می دهد . فرد آلوده در تماس با غذا می تواند بیماری را گسترش دهد و افراد با خوردن آب یا غذای دریایی آلوده به فاضلاب می توانند به آن مبتلا شوند . شیوع آن در مراکز مراقبت روزانه و موسسات به دلیل عدم رعایت بهداشت ، در میان افرادی که از نظر رشد و تکامل ناتوانی دارند ، اتفاق می افتد. هپاتیت A طی فعالیت جنسی هم میتواند منتقل شود ؛ این حالت احتمالا بیشتر به دلیل تماس دهان – مقعد ، آمیزش مقعدی و شرکای جنسی متعدد رخ می دهد . این بیماری به ندرت از طریق انتقال خون اتفاق می افتد.
- دوره ی کمون بین ۲ تا ۶ هفته با متوسط ۴ هفته است .
- بیماری ممکن است ۸-۴ هفته به طول بیانجامد. معمولا در افراد بیشتر از ۴۰ سال ، بیماری بیشتر طول می کشد و شدید تر است.
- بیشتر بیماران از هپاتیت A بهبود می یابند و ندرتا هپاتیت A به سمت نکروز حاد کبد یا هپاتیت برق آسا که منجر به سیروز کبد یا مرگ می شود ، پیشرفت می کند.
- در بیماران دچار بیماری مزمن کبد ، بدحالی و میزان مرگ و میر با وجود عفونت هپاتیت ویروسی A افزایش می یابد.
- هیچ گونه حالت حاملی وجود ندارد و هپاتیت مزمن مربوط به هپاتیت A نمی شود.
- ویروس فقط مختصرا در سرم وجود دارد ؛ زمانی که یرقان رخ می دهد ، بیمار احتمالا عفونی نیست.
- گرچه هپاتیت A موجب ایمنی در مقابل خودش می شود ، اما شخص می تواند با سایر فرم های هپاتیت آلوده شود .
تظاهرات بالینی :
بسیاری از بیماران بدون علامت و فاقد نشانه هستند . وقتی که نشانه ها ظاهر می شوند ، یک حالت خفیف ، مانند عفونت آنفلوآنزای دستگاه فوقانی تنفس و تب مختصر اتفاق می افتد .
- بی اشتهایی از علائم اولیه است که غالبا شدید است.
- تصور می شود این حالت ناشی از آزاد شدن سم به وسیله کبد آسیب دیده یا به دلیل ناتوانی سلول های کبد آسیب دیده برای سم زدایی از فرآورده ی غیرطبیعی باشد.
- بعدا یرقان و ادرار تیره ظاهر می شود .
- سوء هضم به درجات مختلفی وجود دارد که با ناراحتی مبهم اپی گاستر، تهوع ، سوزش دل و نفخ شکم مشخص می شود .
- بیمار همچنین ممکن است نسبت به سیگار به لب گرفتن یا دود سیگار و دیگر بوهای قوی تنفر داشته باشد.
- این نشانه ها هنگامی که یرقان به حداکثر میزان خود می رسد ، احتمالا ۱۰ روز بعد از ظهور اولیه بیماری ناپدید می شوند.
- نشانه ها در بچه ها ممکن است خفیف باشد ؛ در بزرگسالان نشانه ها شدید تر است و دوره ی بیماری طولانی تر است.
- کبد و طحال اغلب در چند روز اول بعد از شروع بیماری ، مختصری بزرگ می شوند
- ضمنا به غیر از زردی ، علایم جسمی ناچیزی وجود دارد.
- آنتی ژن هپاتیت A در مدفوع به مدت ۷ تا ۱۰ روز قبل از ظهور علایم بیماری و به مدت ۲ تا ۳ هفته بعد از ظاهر شدن علایم یافت می شود.
- آنتی بادی های هپاتیت A در سرم قابل تشخیص هستند ، اما معمولا تا وقتی نشانه ها ظاهر شوند ، این آنتی بادی در سرم وجود ندارد.
- تجزیه و تحلیل زیرگروه های ایمنوگلوبولین می تواند به تعیین این که آیا آنتی بادی مربوط به عفونت حاد یا گذشته است ، کمک کند.
پیشگیری:
تعدادی راهکار برای پیشگیری از انتقال ویروس هپاتیت A وجود دارد. بیماران و خانواده های آنها به پیگیری احتیاط های عمومی که می توانند از انتقال این بیماری پیشگیری کنند ، تشویق می شوند. شستن دست، تهیه ی آب سالم و کنترل صحیح دفع فاضلاب تعدادی از این راهکارها هستند.
Vaccine واکسن های موثر (۹۵% تا ۱۰۰% بعد از دو تا سه روز) و سالم ویروس هپاتیت A شامل هاوریکس و وکتا هستند. توصیه شده که واکسن دو دوز به بزرگسالان ۱۸ ساله و بیشتر، دوز دوم ۶ تا ۱۲ ماه بعد از نخستین دوز، داده شود. مصونیت در مقابل هپاتیت A در طی چند هفته بعد از نخستین دوز واکسن ایجاد می شود. بچه ها و نوجوانان ۲ تا ۱۸ سال سه دوز دریافت می کنند ، دومین دوز را ۱ ماه بعد از نخستین دوز و سومین دوز را ۶ تا ۱۲ ماه بعد دریافت می کنند .
اثر بخشی ایمن سازی روتین بچه های جوان در کاهش بروز بیماری و حفظ سطح بروز خیلی پائین در میان گیرندگان واکسن و در میان همه ی گروه های سنی ، در بسیاری از موقعیت ها ثابت شده است.- واکسن هپاتیت A برای مسافران به مناطقی که بهداشت وسیستم دفعی آنها رضایت بخش نیست ، توصیه می شود.
- واکسن همچنین برای سایر گروه های پرخطر (مردان همجنس باز، کاربران داروهای تزریقی داخل وریدی ، پرسنل مراکز مراقبت روزانه و پرسنل مراقبت بهداشتی ) توصیه شده است.
- واکسن جهت قطع شیوع های جامعه گستر به کار می رود .
- همانند واکسن های دیگر، موارد احتیاط برای اطمینان یافتن از پیشگیری ، تشخیص و نیز درمان واکنش های حساسیت زا به واکسن ، به عمل می آید.
هپاتیت A در کسانی که قبلا واکسینه نشده اند ، با تجویز عضلانی گلوبولین در طی دوره ی کمون قابل پیشگیری است ، چنانچه در طی دو هفته بعد از در معرض قرار گرفتن تزریق گردد ، این حالت تولید آنتی بادی به وسیله ی خود فرد را تحریک خواهد کرد و به مدت ۸-۶ هفته ، ایمنی غیر فعال ایجاد می کند. ایمنوگلوبولین علایم آشکار بیماری را فرو می نشاند ؛ و این حالت تحت بالینی هپاتیت A ، نسبت به حملات بعدی ویروس ایمنی ایجاد می کند.
ایمنوگلوبولین همچنین برای اعضای خانواده و افرادی که با مبتلایان به هپاتیت A تماس جنسی دارند ، توصیه می شود. افراد مستعد که هم خانه با بیمار هستند ، معمولا تا زمانی که تشخیص داده شود ، عفونی می شوند و باید ایمنوگلوبولین دریافت کنند.
کارکنان موسسات در تماس با بیماران مبتلا به هپاتیت A نیز باید پروفیلاکسی ایمنوگلوبولین را بعد از در معرض قرار گرفتن ، دریافت کنند . پروفیلاکسی جهت تماس های اتفاقی یک شخص عفونی مانند همکلاسی ، همکار یا کارکنان بیمارستان ، نیاز نیست. گرچه واکنش های سیستمیک به ایمنوگلوبولین نادر است ، اما ممکن است اتفاق بیفتد. جهت کسانی که قبلا آنژیوادم ، کهیر یا سایر واکنش های آلرژیک داشته اند ، در هنگام دریافت هر ایمنوگلوبولین انسانی ، احتیاط های لازم باید به عمل آید. اپی نفرین نیز باید به دلیل احتمال وقوع واکنش سیستمیک آنافیلاکتیک ، همیشه در دسترس باشد.
پیشگیری قبل از تماس با آلودگی جهت کسانی که به کشورهای در حال توسعه مسافرت می کنند و یا به مکان هایی که سیستم دفع فاضلاب ضعیف یا نامعلوم دارند و زمان کافی برای ایجاد مصونیت به وسیله ی تجویز واکسن هپاتیت A ندارند ، توصیه می شود.
- استراحت در بستر در طی مرحله ی حاد و رژیمی که هم برای بیمار قابل قبول باشد و هم مغذی باشد ، قسمتی از درمان و مراقبت پرستاری است.
- در طول دوره ی بی اشتهای ، بیمار باید وعده هایی غذایی کوچک ، مکرر و مکمل دریافت کند و چنان چه لازم باشد ، مایعات وریدی همراه با گلوکز بگیرد.
- به دلیل اینکه بیماران غالبا از غذا بدشان می آید ، صبر و خلاقیت برای تحریک اشتهای بیمار لازم است.
- غذا و مایعات مطلوب جهت مقابله با از دست دادن وزن و سرعت بخشیدن بهبودی ، لازم است. به هر حال بسیاری از بیماران، اشتهایشان قبل از مرحله زردی بهبود می یابد.
- احساس سلامتی بیمار و نتایج تست های آزمایشگاهی معمولا راهنمای مناسبی برای استراحت در تخت و نیز محدودیت فعالیت های فیزیکی است.
- افزایش یافتن تدریجی اما پیش رونده ی تحرک و فعالیت به نظر می رسد که بهبودی را تسریع کند ؛ بیمار باید بعد از فعالیت استراحت نماید و در فعالیت هایی که او را به حد خستگی می رساند ، شرکت نکند.
تدابیر پرستاری :
بیمار معمولا در خانه درمان می شود ، مگر اینکه علایم و نشانه ها شدید باشند . بنابراین پرستار به بیمار و خانواده ی او درسازگاری با ناتوانی موقت و خستگی آموزش می دهد که این علایم در انواع هپاتیت ، عمومی است و به آنها یادآور می شود تا مراقبت بهداشتی بیشتری را در صورت تداوم یا بدتر شدن علایم جستجو کنند. همچنین بیمار و خانواده نیاز دارند که راهنمایی های ویژه ای درباره ی رژیم غذایی ، استراحت ، پیگیری آزمایشات خون و نیز اهمیت اجتناب از الکل ، و همچنین اقدامات بهداشتی و دفعی صحیح ( به ویژه شستن دست ها ) برای پیشگیری از انتشار بیماری به سایر اعضای خانواده دریافت کنند.
آموزش ویژه به بیماران و خانواده ها درباره ی کاهش خطر وقوع هپاتیت A عبارت است :
- از رعایت بهداشت فردی با تاکید بر شستن دقیق دست (بعد از توالت رفتن و قبل از غذا خوردن)
- بهداشت صحیح محیط (ذخیره ی آب و غذای سالم ، همچنین دفع موثر زباله ).
- وعده های غذایی مکرر و کوچک توصیه کنید.
- ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ کیلوکالری در روز در طی بیماری حاد برای بیمار فراهم کنید.
- گرچه مطالعات اولیه نشان می دهد که رژیم پرپروتئین و پرکالری ممکن است سودمند باشد ، به بیمار پیشنهاد کنید که نباید به زور غذا بخورد ، و دریافت چربی را محدود کند.
- به دقت تعادل مایعات را کنترل کنید.
- اگر بی اشتهایی ، تهوع و استفراغ ادامه یافت ، تغذیه ی روده ای ممکن است لازم است.
- به بیمار آموزش دهید از نوشیدن الکل در طی دوره ی حاد بیماری و حداقل ۶ ماه بعد از بهبودی ، خودداری کند.
- به بیمار توصیه کنید از موادی ( داروها ، درمان ها ، سموم و گیاه های دارویی ) که ممکن است روی کارکرد کبد تاثیر کند ، اجتناب نماید.
واژه ها و اختصارات مربوط به هپاتیت A :
HAV ویروس هپاتیت A ، عامل سبب شناسی هپاتیت A (سابقا به آن هپاتیت عفونی می گفتند).
Anti-HAV آنتی بادی برای ویروس هپاتیت A ، در سرم بلافاصله بعد از شروع نشانه ها ظاهر می شود ؛ بعد از ۱۲-۳ ماه ناپدید می شود.
IgM Anti-HAV : آنتی بادی IgM برای ویروس هپاتیت A ، عفونت جدید با HAV را نشان می دهد ، تا ۶ ماه بعد از عفونت مثبت است.
ترجمه : احمد اسدی نوقابی ، دکتر ناهید دهقان نیری ( اعضای هیات علمی دانشکده پرستاری مامایی تهران )
تهیه ، تنظیم و گردآوری : مرضیه براهویی و صادق دهقانی زاده
خیلی عالی بود از زحمات شما همکاران خوبم واقعا ممنونم …
لطف دارید امیدوارم مورد استفادتون قرار بگیره