مسمومیت با منوکسید کربن

Carbon Monoxide Posoning

منو اکسید کربن گازی بی رنگ و بی بوست که در اثر اکسیداسیون ناقص تمام سوخت های آلی تولید می شود . اگر کربن یا مواد کربنی با مقدار کافی اکسیژن به طور کامل بسوزد گاز دی اکسید کربن (Co2) و اگر احتراق ناقص رخ دهد گاز سمی و بی بو منو اکسید کربن (Co) وارد هوا می شود . مهمترین منبع گاز منوکسید کربن دود ناشی از سوخت گاز طبیعی یا سوخت های نفتی از جمله بنزین در موتور اتومبیل ها و وسایل نقلیه است .

• علاوه بر میل ترکیبی شدید برای هموگلوبین ، منوا کسید کربن با میوگلوبین عضلات و آنزیمهای خاص ترکیب می شود .
• تداخل با عمل سیستم سیتوکروم اکسیداز ، اثر سمی اصلی منوکسیدکربن قلمداد می گردد .
• در نتیجه تجویز اکسیژن هیپرباریک برای درمان مسمومیت شدید با منوکسیدکربن توصیه شده است حتی بعد از آنکه سطح کربوکسی هموگلوبین به طرف نرمال مراجعت کند .
• نیمه عمر خونی CO در یک شخص که هوای معمولی را تنفس می کند حدود ۵ – ۴ ساعت و با اکسیژن ۱۰۰% به ۱٫۵ ساعت و با اکسیژن هیپرباریک در فشار ۳ اتمسفر به ۳۰ دقیقه می رسد .

مقدار توکسیک : در صورتی که درصد کربوکسی هموگلوبین خون به ۸۰ – ۷۰ درصد برسد منجر به مرگ می شود .

تظاهرات اصلی

• براساس درصد کربوکسی هموگلوبین خون متفاوت است ولی این ارتباط به صورت ثابت و قطعی نیست .
• تظاهر اصلی مسمومیت با منوکسید کربن تنگی نفس (Dyspnea) می باشد .
• تغییر رنگ مخاط لب و پوست به رنگ قرمز گیلاسی (Cherry – red ) شایع نبوده ولی معمولا از یافته های دیررس آن است .
• علاوه بر علائم و نشانه های فوق الذکر امکان ایجاد تاول در محل های در معرض فشار ، رابدومیولیز و نارسایی کلیه وجود دارد .

الف ) مسمومیت حاد

مسمومیت حاد ناشی از CO از طریق استنشاق (Inhalation) بوجود می آید . جذب منو اکسید کربن و علائم ناشی از آن دقیقا به غلظت منو اکسید کربن در هوای دمی ، زمان تماس و وضعیت فعالیتی فرد در معرض تماس با CO بستگی دارد .

ب) مسمومیت مزمن

مسمومیت مزمن ناشی از انباشت منو اکسید کربن در بدن بروز می کند . بعد از بازگشت سطح CoHb خون به مقدار طبیعی ، حساسیت به منو اکسید کربن افزایش نمی یابد مگر اینکه آسیب مغزی بوجود آید . به هر حال آنوکسی مکرر ناشی از جذب Co می تواند باعث افزایش تدریجی آسیب CNS همراه با فقدان حس در انگشتان ، حافظه ضعیف ، نشانه رومبرگ مثبت و بدتر شدن وضعیت ذهنی گردد . مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی عروقی در افرادی که با سطوح پایین Co در تماس بوده اند ، اندکی افزایش می یابد .

ارزیابی و یافته های پاراکلینیکی

• اندازه گیری سطح خونی کربوکسی هموگلوبین
• انجام ABG

• اندازه گیری الکترولیت ها ( افزایش شکاف آنیونی ) SGOT، SGPT ، CPK ، BUN و Creatinine
• انجام CBC diff، ECG و CX-Ray

پیش آگهی و ملاحضات

علت اصلی مرگ در مسمومیت حاد ، آریتمی قلبی و دپرسیون تنفسی است . در صورت شدید نبودن مسمومیت ، معمولا با اقدامات درمانی مناسب شخص بهبود می یابد ، کوما در طی ۱۰ ساعت برطرف می شود ، اما اگر اختلالات CNS بیش از ۲ هفته طول بکشید ، پیش آگهی بد بوده و سایر عوارض جانبی ممکن است با خود به همراه داشته باشد .

در موارد زیر مسمومیت بایستی بستری و تحت درمان قرار بگیرد :

• منبع :
• گرد آوری و تنظیم :
• توجــــــه :

اورژانس های طب داخلی ( نگارش دوم )

تالیف : دکتر ماهیار آذر ، دکتر مهدی امام ، دکتر ناصر اصلان آبادی ، دکتر علی بیداری ، دکتر جعفر اصلانی ، دکترعلیرضا رجایی ، دکتر رضا افشار ، دکتر سید موید علویان ، دکتر بهزاد عیت الهی ، دکترمحبوب لسان پزشکی ، دکتر محسن نصیری طوسی ، دکترسید اصغر ساداتیان

مسمومیت

تالیف : دکتر حجت اله اکبرزاده پاشا

صادق دهقانی زاده

( استفاده از این مطلب به هر صورتی بدون منبع ، بدون نام و لینک ایستگاه پرستاری و نام گرد آورندگان آن ممنوع و خلاف شرع و قانون است )