بیماری آلزایمر

Alzheimerʼs Disease

یک بیماری پیشرونده ، غیر قابل برگشت و دژنراتیو عصبی است که بی سر و صدا شروع شده و با تخریب تدریجی عملکرد های شناختی و تغییرات عاطفی و رفتاری مشخص می شود . این موضوع حائز اهمیت است که آلزایمر را قسمتی از فرایند طبیعی سالمندی تصور نکنیم. اگر چه بزرگترین ریسک فاکتور آلزایمر افزایش سن است ، بسیاری دیگر از فاکتور های محیطی ، تغذیه ای ، التهابی در ایجاد این بیماری می توانند موثر باشند . آلزایمر یک بیماری پیچیده ی مغز است که علت آن ترکیبی از فاکتور های بسیار متنوع مانند ژنتیک ، تغییرات نوروترانسمیترها ، آنومالی های عروقی ، هورمون های مربوط به استرس ، تغییرات ریتم های سیرکادین ، آسیب به سر و ابتلا به تشنج می باشد. آلزایمر را می توان به دو نوع تقسیم بندی کرد :

• آلزایمر ارثی یا آلزلیمر با شروع زودرس(که نادر است و تنها شامل ۱۰ درصد موارد می شود)
• آلزلیمر اسپورادیک یا آلزایمر با شروع دیررس

 تظاهرات بالینی :

علایم بسیار متغیر هستند . بعضی شامل:

  تکلم دشوار شده و بیمار برای یافتن کلمات مناسب دچار مشکل می شود.

   توانایی جهت فرموله کردن محتواها و تفکر انتزاعی نیز کاهش می یابد.

   بیمار ممکن است رفتار های پرخاشگرانه ی نامناسب نشان دهد.

   تغییرات شخصیت واضح هستند .

• بیمار ممکن است افسرده ، شکاک ، پارانوئید ، خشمگین و خشن شود.

   مهارت های تکلم از بین رفته و فعالیت های فیزیکی و بیقراری افزایش می یابد.

   اشتها ممکن است با سطوح بالای فعالیت افزایش یابد .

• دیسفاژی با پیشرفت بیماری قابل توجه است.

   بیمار نیاز به کمک در زندگی روزانه دارد مثل توالت رفتن زیرا بی اختیاری ادراری رخ می دهد.

   ممکن است مراحل انتهایی ماه ها تا سال ها طول بکشد.

بررسی و یافته های تشخیصی :

تشخیص ، با اتوپسی تأیید می شود اما در ۹۰ درصد موارد تشخیص با توجه به علایم بالینی امکان پذیر است.

علایم بالینی در تاریخچه ی سلامتی یافت می شوند که شامل یافته های فیزیکی است و ناشی از بررسی توانایی های عملکردی می باشد( مثل معاینه ی وضعیت ذهنی )

• الکتروآنسفالوگرافی (EEG)
• سی تی اسکن
• MRI
• تست های آزمایشگاهی ، عمدتا مایع مغزی نخاعی و خون

تدابیر طبی :

• بدون درمان یا راهی جهت کاهش پیشرفت بیماری
• درمان تکیه بر کنترل علایم شناختی یا مهارکننده های استیل کولین استراز مثل دونپزیل ، ریواستیگمین و گالانتامین دارد. این داروها جذب استیل کولین در مغز را جهت حفظ حافظه برای مدتی افزایش می دهند.
• دونپزیل و داروی جدیدتری به نام ممانتین اخیرا برای کاهش تخریب بالینی در آلزایمر متوسط تا شدید به کار می رود.

فرایندهای پرستاری در بیمار مبتلا به بیماری آلزایمر :

بررسی :

• تاریخچه ی سلامتی با معاینه ی وضعیت ذهنی و معاینه ی جسمی ، توجه به علایم مبتنی بر دمانس به دست می آید .
• یافته ها را به پزشک گزارش کنید.
• در صورت نیاز جهت ارزیابی تشخیصی کمک کنید
• برای افزایش ایمنی و همکاری بیمار محیط را آرام سازید.

تشخیص های پرستاری :

• اختلال در فرایند تفکر در ارتباط با کاهش در عملکرد شناختی.
• خطر آسیب در ارتباط با کاهش عملکرد شناختی.
• اضطراب در اختلال در فرایند های ذهنی.
• عدم تعادل تغذیه : کمتر از نیاز بدن در ارتباط با کاهش عملکرد شناختی.
• عدم تحمل فعالیت در رابطه با عدم تعادل در فعالیت/ استراحت
• نقص در مراقبت از خود ، حمام / رعایت بهداشت ، تغذیه ، توالت در ارتباط با کاهش عملکرد شناختی.
• اختلال در تعاملات اجتماعی در رابطه با کاهش در عملکرد شناختی بیمار.

برنامه ریزی و اهداف :

اهداف برای بیمار شامل :

• حفظ عملکرد شناختی
• ایمنی فیزیکی
• کاهش اضطراب
• تغذیه ی کافی
• بهبود تحمل فعالیت
• مراقبت از خود و اجتماعی سازی
• حمایت و آموزش به مراقب

مداخلات پرستاری :

   حمایت از عملکرد شناختی :

• یک محیط قابل پیش بینی ، آرام جهت کاهش کنفوزیون بیمار فراهم کنید.
• به بیمار در حس امنیت با یک رفتار خوشایند ، آرام ، توضیح ساده ، روان و استفاده از کمک های حافظه ای کمک کنید .

   ارتقای امنیت فیزیکی :

• یک محیط امن فراهم کرده ( چه در خانه چه در بیمارستان ) تا به بیمار اجازه دهید تا آنجا که ممکن است آزادانه حرکت کند و نگرانی خانواده درباره ی ایمنی را تسکین دهید.
• از سقوط و دیگر سوانح با جابجایی و خروج خطرات واضح و ایجاد نور کافی جلوگیری کنید .
• در قسمت های مختلف خانه از دستگیره استفاده کنید.
• رانندگی برای این بیماران ممنوع شود.
• به بیمار اجازه دهید که فقط تحت نظارت سیگار بکشد.
• رفتارهای نامناسب را با انحراف حواس بیمار کاهش دهید .
• تمام فعالیت ها را در خارج از خانه نظارت کنید.
• در صورت نیاز درهای منزل را محکم کنید.
• مطمئن شوید که بیمار یک دستبند یا گردنبند شناسایی دارد.
• از محدودیت کننده ها استفاده نکنید زیرا بیقراری بیمار را افزیش می دهند.

   کاهش اضطراب و بیقراری بیمار :

• حمایت روحی برای حفظ تصویر ذهنی مثبت از خود ارائه دهید.
• هنگامی که کاهش مهارت ها رخ داد ، اهداف را در جهت توانایی های کاهش یافته یبمار و فعالیت های او تنظیم کنید تا از بیقراری بیمار پیشگیری کرده باشید.
• حفظ محیط آشنا ، ساده ، بدون صدا ، محدود کردن تغییرات.
• آرام باشید به ویژه اگر بیمار بیقرار و پرخاشگر است که به صورت واکنشی catastrophic شناخته شده است ( واکنش بیش از حد به تحریکات).

   ارتقاء ارتباط با بیمار :

• صدا ها و عواملی را که باعث انحراف حواس می شوند کم کنید.
• برای انتقال پیام ها از جملات ساده و قابل فهم استفاده کنید.

   تعادل فعالیت و استراحت :

• به بیمار کمک کنید تا آرام با موسیقی ، شیر گرم یا ماساژ پشت به خواب رود.
• برای افزایش زمان خواب شبانه ، فرصت های کافی برای ورزش روزانه فراهم کنید. مانع از خواب طولانی مدت در طول روز شوید.
• نیاز های فیزیکی و روانی برطرف نشده را بررسی کنید زیرا ممکن است منجر به رفتار های نامناسب شود.

   رفع نیازهای اجتماعی :

• تشویق به نامه ، تلفن و ملاقات کنید (ملاقات ها باید مختصر و بدون استرس با یک یا دو ملاقات کننده در یک زمان همراه باشد).
• تشویق بیمار برای مشارکت در فعالیت های ساده یا سرگرمی ها
• خانواده و بیمار را آگاه کنید که یک رابطه ی دوستانه و بدون قضاوت یا جهت گیری می تواند به عنوان یک فعالیت خوشحال کننده و همچنین یک روش برای تخلیه ی انرژی مورد استفاده قرار بگیرد.
• تشویق به صحبت درباره ی نگرانی های جنسی و مشاوره ی جنسی در صورت نیاز.

   ارتقاء تغذیه ی کافی :

• زمان تغذیه محیط ساکت و آرام باشد. از کشمکش و مواجهه بپرهیزید.
• غذا را به صورت قطعات کوچک بدهید. تا از خفگی پیشگیری کرده و مایعات به صورت ژلاتین جهت بلع آسان داده شود.
• هر بار فقط یک ظرف در اختیار بیمار قرار دهید.
• با مصرف غذا ها و مایعات ولرم ، از سوختگی جلوگیری کنید.

   ارتقاء مراقبت متمرکز در منزل و جامعه :

• نسبت به مسائل احساسی که خانواده با آن روبروست حساس باشید.
• اگر احتمال سوء رفتار یا سهل انگاری وجود دارد سرویس های حمایت اجتماعی را مطلع کنید.
• خانواده را به انجمن آلزایمر برای کمک ، ارجاع دهید.

ارزیابی :

پی آمد های مورد انتظار در بیمار :

• حفظ توانایی های اجتماعی- عملکردی و شناختی توسط بیمار.
• بیمار بدون هر گونه آسیبی باشد.
• بیمار تا حد ممکن در فعالیت های مراقبت از خود شرکت کند.
• بیمار حداقل اضطراب و بیقراری را نشان دهد.
• بیمار می تواند به صورت کلامی یا غیر کلامی ارتباط برقرار کند.
• نیاز های ارتباطی و نیاز به صمیمیت بیمار پاسخ داده می شود.
• بیمار تغذیه ی کافی ، فعالیت و استراحت دریافت می کند.
• بیمار و مراقبان درباره ی شرایط ، درمان و رژیم های مراقبتی آگاه هستند.

به منظور کسب اطلاعات بیشتر به فصل ۱۲ ، درسنامه داخلی- جراحی برونر و سودارث ، چاپ دوازدهم ، سال ۲۰۱۰ مراجعه کنید.

برگرفته از :

• دستنامه پرستاری داخلی – جراحی برونر سودارث ۲۰۱۰
• ویرایش دوازدهم ، چاپ دوم ، انتشارات اندیشه رفیع

مترجمین :

• احمد علی اسدی نوقابی
• شیوا سادات بصام پور
• میترا ذوالفقاری

( اعضاء هیئت علمی دانشکده پرستاری و مامایی تهران )

گردآوری ، تهیه و تنظیم :

• مریم محدویان
• صادق دهقانی زاده

با تشکر ویژه از سرکار خانم مریم محدویان که در تایپ و آماده کردن این مطلب ارزشمند ما رو یاری کردند و وقت گرانبهای خود رو به پرستاری و ایستگاه پرستاری اختصاص دادند .