رینوسینوزیت که قبلا سینوزیت گفته می شد ، عبارت است از التهاب در سینوس های نزدیک بینی و حفره ی بینی . راهنمای تمرین برای بزرگسالان که به وسیله ی آکادمی جراحی گوش و حلق و بینی ، سر ، گردن آمریکا منتشر شده ، توصیه می کند که از واژه ی رینوسینوزیت استفاده گردد ، چون سینوزیت ها تقریبا همیشه با التهاب مخاط بینی همراه هستند. رینوسینوزیت بر روی یک نفر از هر هفت آمریکایی تاثیر می گذارد . تقریبا ۳۱ میلیون نفر در آمریکا هر ساله به این حالت دچار می شوند و سالانه ۵٫۸ بیلیون دلار در بخش های درمان سرپایی و سرویس های اورژانسی هزینه در بر دارد.
رینوسینوزیت های ساده، به رینوسینوزیت های بدون گسترش التهاب در سینوس های نزدیک بینی و حفره ی بینی گفته می شود. رینوسینوزیت ها براساس مدت زمان طول کشیدن علایم ، به حاد (کمتر از ۴ هفته) ، نیمه حاد (۴ تا ۱۲ هفته)، و مزمن (بیش از ۱۲ هفته) تقسیم می شوند. رینوسینوزیت می تواند منشا ویروسی یا باکتریایی داشته باشد.
- رینوسینوزیت حاد
رینوسینوزیت حاد ، به انواع رینوسینوزیت حاد باکتریایی (ABRS) و نیز رینوسینوزیت حاد ویروسی (AVRS) تقسیم می شوند . رینوسینوزیت های عود کننده بوسیله ی ۴ یا بیشتر گونه ی ABRS در سال مشخص می شوند و در دسته ی رینوسینوزیت های مزمن جای می گیرند.
- سینوزیت حاد متعاقب یک عفونت سیستم فوقانی تنفسی یا سرماخوردگی ، مانند یک عفونت ویروسی یا باکتریایی درمان نشده ، یا یک التهاب ناشی از رینیت آلرژیک ایجاد می شود .
- در حالت طبیعی ، سوراخ های سینوس که به داخل مجاری بینی باز می شوند ، بدون ترشح هستند و عفونت ها سریع برطرف می شوند . اما اگر مسیر درناژ به دلیل انحراف بینی ، هیپرتروفی شاخک های بینی و زواید ، پولیپ ها یا تومورهای بینی مسدود شود ، عفونت سینوس به صورت یک عفونت ثانویه (پایدار) باقی مانده یا به سمت یک فرآیند حاد چرکی (و توام با ترشحات چرکی) پیش می رود.
- احتقان بینی ، که ناشی از التهاب ، ادم و ترشح مایع ناشی از URI است ، میتواند باعث انسداد حفرات سینوس شود. بدین ترتیب شرایط عالی برای رشد باکتری ها پدید می آید .
- سایر وضعیت هایی که میتوانند جریان طبیعی ترشحات سینوس را مسدود نمایند عبارتند از: غیرطبیعی بودن ساختمان های بینی ، بزرگی آدنوئید ها ، شیرجه و شنا ، عفونت های دندان ، ترومای وارد بر بینی ، تومورها و فشار اجسام خارجی .
- برخی افراد به دلیل تماس با عوامل خطرزای محیطی مثل رنگ ، خاک اره و مواد شیمیایی که باعث التهاب مزمن مجاری بینی می شوند ، بیشتر مستعد رینوسینوزیت می باشند.
- ارگانیسم های باکتریایی مسئول بیش از ۶۰ درصد از سینوزیت های حاد هستند. پاتوژن های شایع عبارتند از: استرپتوکوک پنومونی و هموفیلوس آنفلوآنزا؛ و پاتوژن هایی که کمتر شایع می باشند، عبارتند از: استافیلوکوک اورئوس و موراکسلا کاتارالیس.
- بیوفیلم ها که شامل اجتماعی سازمان یافته و ناهمگون از باکتری ها هستند ، در مقایسه با سایر باکتری ها ، ۱۰ تا ۱۰۰۰ برابر بیشتر به درمان های آنتی بیوتیکی مقاومت نشان می دهند و احتمال مقاوم شدن میزبان در اثر ابتلا به آنها نیز بیشتر است. آنها به صورت مخزن باکتریایی عمل می کنند و می توانند با آزاد شدن به داخل جریان خون باعث بیماری سیستمیک شوند. اگرچه آنتی بیوتیک ها باکتری های حاشیه ی بیوفیلم را از بین میبرند، اما باکتری های عمقی از بین نمی روند و به محض قطع شدن آنتی بیوتیک، دوباره شروع به رشد می کنند.
- پاتوژن های سیستم تنفسی فوقانی که بیوفیلم ها را به وجود می آورند، شامل گونه های ذکر شده ی بالا به همراه پسودومونا آئروژینوزا می باشند.
- سایر ارگانیسم هایی که گاهی در ایجاد این بیماری دخالت دارند ، عبارتند از: کلامیدیا پنومونی ، استرپتوکوک پیوژنز ، ویروس ها ، قارچ ها (آسپرژیلوس فومیگاتوس).
- عفونت های قارچی بیشتر در بیمارانی به وجود می آیند که سیستم ایمنی آنها تضعیف شده است.
- علایم ABRS به صورت درد در صورت و فشار بر روی سینوس مبتلا و نیز احساس پری مشاهده می شود (که در مجموع به آنها «احساس درد- فشار- پری صورت» می گویند)
- انسداد بینی ایجاد شده و همچنین ترشحات چرکی بینی (قدامی ، خلفی و یا هردو) تظاهر می یابد.
- احساس درد – فشار – پری صورت ، می تواند در قسمت قدامی صورت و یا ناحیه ی اطراف حدقه ی چشم باشد .
- بیمار ممکن است از داشتن ترشحات تیره یا رنگی بینی ، احتقان ، گرفتگی ، سردردهای ناحیه ای یا منتشر شونده خبر دهد .
- طول کشیدن نشانه ها پس از ظاهر شدن اولین نشانه ها به مدت ۱۰ روز ، از نشانه های ABRS است.
- وجود رگه های قرمز قابل رویت در فرورفتگی های اوروفارنکس ، نشان دهنده ی ABRS است، اما اثبات آن به مطالعه و بررسی بیشتر نیاز دارد.
- علایم و نشانه های AVRS شبیه علایم ABRS است.
- علایم AVRS پس از ظاهر شدن کمتر از ۱۰ روز طول می کشد و معمولا بدتر نمی شود.
- گرفتن تاریخچه و انجام معاینه ی دقیق از سر و گردن به خصوص بینی ، گوش ها ، دندان ها ، سینوس ها ، حلق و قفسه ی سینه لازم است.
- ممکن است روی محل سینوسی که عفونت دارد، در لمس دردناک باشد.
- در دق سینوس از یک انگشت استفاده می شود. ضربه زدن در محل ، باعث ایجاد درد در بیمار می شود.
- همچنین در محلی که التهاب وحود دارد، از ترانس ایلومیناسیون روی سینوس استفاده می شود که در حالت عفونت ، عبور نور کاهش خواهد یافت.
- تصویربرداری تشخیصی (رادیوگرافی ، توموگرافی کامپیوتری[CT] ، تصویربرداری رزونانسی مغناطیسی [MRI]) در مورد بیمارانی که از معیارهای بالینی تشخیصی برخوردارند ، توصیه نمی شود و معمولا به منظور تشخیص رینوسینوزیت حاد مورد نیاز نمی باشد.
- در صورت مشکوک بودن به تشخیصی دیگر یا به وجود عوارض ، باید از سی تی اسکن استفاده کرد، چون سی تی اسکن به تغییرات التهابی و ناهنجاری استخوانی حساس بوده و تغییرات آناتومیکی را نشان می دهد و نیز می تواند راهنمای عمل جراحی باشد.
- برای تایید تشخیص سینوزیت ماگزیلاری و فرونتال و شناخت علامت بیماری ، میتوان نمونه ای از ترشحات سینوس را خارج کرد.
- برای این کار میتوان از اندوسکوپی قابل انعطاف به منظور گرفتن نمونه ترشحات و کشت استفاده کرد.
- رینوسینوزیت حاد اگر دقیق درمان نشود، می تواند منجر به عوارض شدید گردد.
- عوارض موضعی شامل استئومیلیت و موکوسل (کیست سینوس های اطراف بینی) هستند.
- استئومیلیت به درمان آنتی بیوتیکی طولانی مدت و گاهی برداشتن نکروزه نیاز خواهد داشت.
- عوارض داخل جمجمه ای ، اگرچه نادر هستند ، اما میتوانند شامل ترومبوز سینوس کاورنوس ، مننژیت ، آبسه مغزی ، انفارکتوس ایسکمیک مغز و سلولیت شدید اربیتال باشند.
- موکوسل ها به منظور درناژ داخل بینی و یا برداشتن کامل ، به درمان جراحی نیاز دارند .
- آبسه مغزی میتواند تهدید کننده ی حیات باشد . آبسه اپیدورال فرونتال نیز اتفاق می افتد که با سی تی اسکن تشخیص داده می شود.
درمان رینوسینوزیت حاد به علت بروز آن بستگی دارد. درمان های خوراکی شامل آنتی بیوتیک ها در مورد انواع باکتریایی ، و کورتیکواستروئید های خوراکی برای التهاب حاد است. هدف از درمان سینوزیت حاد ، درمان عفونت ، تسکین درد و کاهش تورم مخاط بینی و سینوس هاست. افزایش مصرف بی رویه ی آنتی بیوتیک ها جهت بیماری ویروسی سیستم فوقانی تنفس از جمله سینوزیت ، اثرات این دارو ها را کاهش داده است (افزایش مقاومت ایجاد کرده است). در نتیجه باید در شناسایی عامل بیماری زا قبل از تجویز آنتی بیوتیک ها دقت شود . لاواژ سالین را می توان به جای آنتی بیوتیک های خوراکی مورد استفاده قرار داد. درمان مذکور برای رفع نشانه ها ، کاهش التهاب، پاکسازی مجاری از مخاط تجمع یافته و کاهش احتمال بروز عفونت های فرصت طلب موثر واقع می شود.
- برای برخی از بیماران مبتلا به ABRS ساده (درد خفیف ، درجه حرارت کمتر از ۳/۳۸)، به روش مشاهده و مراقبت بدون استفاده از آنتی بیوتیک نیز به عنوان یک انتخاب مطرح می شود. در چنین مواردی ، مراقبت های پیگیری بسیار مهم خواهد بود.
- با تایید ABRS ، درمان آنتی بیوتیکی آغاز می گردد. آنتی بیوتیک های انتخابی ، آموکسی سیلین (آموکسیل) است.
- برای بیمارانی که نسبت به پنی سیلین حساسیت دارند ، می توان از تری متوپریم – سولفامتوکسازول یا ماکرولیدها ( کلاریترومایسین ) ، آزیترومایسین و یا از کوئینولون ها ( سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین ) استفاده کرد.
- سایر انواع آنتی بیوتیک های مورد استفاده برای درمان ABRS عبارتند از : سفالوسپورین ها نظیر سفالکسین، سفوروکسیم، سفاکلور و سفکسیم.
- بیشتر بیماران به صورت خودبه خود بهبود می یابند و آنتی بیوتیک ها برای بیمارانی مورد استفاده قرار می گیرند که دارای نشانه های طولانی بوده اند.
- بنابراین، رینوسینوزیت باکتریایی نهفته ولی ریشه دار می تواند یک عفونت جدی و خطرناک باشد، به همین دلیل به درمان آنتی بیوتیکی به مدت ۳-۲ هفته نیاز است.
- درمان رینوسینوزیت حاد ، معمولا شامل لاواژ سالین از راه بینی و استفاده از ضداحتقان ها (گایافنزین/ پسودوافرین) می باشد.
- ضد احتقان ها یا انواع اسپری های سالین بینی ، باعث باز شدن مجرای بینی- دهانی و بهبود روند تخلیه ی ترشحات سینوسی می شوند.
- از ضد احتقان های موضعی نباید بیشتر از ۴-۳ روز استفاده کرد.
- در بیماران مبتلا به فشار خون ، داروهای ضد احتقان خوراکی باید با احتیاط مصرف شوند.
- آنتی هیستامین های OTC ازجمله دیفن هیدرامین و سیتریزین و همچنین آنتی هیستامین های تجویز شده ای نظیر فکسوفنادین در صورتی استفاده می شوند که نسبت به وجود عامل آلرژیک مشکوک باشیم.
- کورتیکواستروئیدهای داخل بینی ، بهبودی کامل و یا چشمگیری را در نشانه های حاد رینوسینوزیت ایجاد می نمایند، اما استفاده ی روتین از آنها توصیه نمی شود.
- چنانچه پس از ۱۰-۷ روز بیمار همچنان دارای نشانه باشد ، سینوس ها باید شستشو داده شوند.
جدول زیر نمونه هایی از کورتیکواستروئیدهای داخل بینی را به همراه عوارض جانبی و احتیاطات مصرف ارایه نموده است.
تدابیر پرستاری
- آموزش مراقبت از خود به بیمار
- در بیماران مبتلا به سینوزیت حاد ، مهم ترین جنبه ی مراقبت پرستاری ، آموزش مراقبت از خود به بیمار است . پرستار به بیمار درباره ی علایمی که باید با مشاهده ی آن ، فورا مراجعه کند ، آموزش می دهد. در صورت درد شدید و حساسیت در لمس ، همچنین ادم دور حدقه ی چشم ، باید بیمار را به پزشک ارجاع داد. پرستار باید به بیمار در مورد روش های تخلیه ی بینی و سینوس آموزش دهد؛ به طور مثال، روش استنشاق بخور و نیز گرمای موضعی (پک گرم و مرطوب) نیز باید به بیماران آموزش داده شود.
- باید به بیمار درباره ی اجتناب از رفتن به شنا ، شیرجه رفتن و مسافرت هوایی طی مرحله ی حاد عفونت آموزش داده شود.
- همچنین بیمارانی که از تنباکو استفاده می کنند ، باید حتما مصرف همه ی انواع تنباکو را متوقف سازند.
- بیشتر بیماران ، از اسپری بینی به درستی استفاده نمی کنند و همین مسئله باعث بروز عوارض جانبی مانند تحریک بینی ، سوزش بینی ، احساس طعم بد در دهان و ترشح گلو یا حتی خونریزی از بینی می شود.
- بنابراین در صورت تجویز کورتیکواستروئیدهای قابل استفاده از راه بینی ، باید به بیمار نحوه ی صحیح استفاده از آنها را به صورت عملی و تئوری شرح داد و از وی خواست تا به صورت عملی مصرف داروهای مذکور را نشان دهد تا شناخت و آگاهی وی از نحوه ی صحیح مصرف ، مورد ارزیابی قرار گیرد.
- همچنین پرستار باید در مورد عوارض جانبی داروهای تجویز شده و OTC اسپری های بینی و درباره ی بازگشت احتقان و مدیکامنتوزا به بیمار آموزش بدهد.
- به محض قطع شدن داروی ضداحتقان ، بینی دچار انسداد شده و در نتیجه احتقان ایجاد می شود.
- داروهای اختصاص یافته جهت تسکین درد بیمار شامل استامینوفن و NSAIDs مانند ایبوبروفن ، ناپروکسن سدیم و نیز آسپرین برای بزرگسالان بیش از ۲۰ سال می باشد.
پرستار به بیماران مبتلا به سینوزیت عود کننده متذکر می شود که با شروع اولین علایم بروز سینوزیت ، از ضداحتقان ها استفاده نمایند. این کار باعث ارتقای عمل درناژ و کاهش خطر عفونت باکتریایی می شود. بیمار باید قبل از شروع استفاده از داروهای OTC ، به وسیله ی یک داروساز یا ارایه دهنده ی خدمات درمانی معاینه شود، زیرا بسیاری از داروهای سرماخوردگی می توانند علایم را بدتر کنند و یا مشکلات دیگری را در سلامتی بیمار به وجود آورند، به خصوص افزایش فشار خون.
پرستار باید به بیماران درباره ی رعایت رژیم دارویی ، به خصوص درمان های ضد باکتریایی ، سازگاری با سطح خون و اهمیت پیگیری آن توضیح دهد و علایم زودرس سینوزیت را آموزش دهد و موارد پیشگیری را نیز متذکر شود. بعضی از این موارد شامل رعایت کردن بهداشت و عدم تماس با افرادی است که مبتلا به عفونت های سیستم فوقانی تنفس هستند.
پرستار همچنین باید در مورد تب، سردرد شدید و نیز سفتی گردن که حاکی از بروز عوارض احتمالی باشد ، به بیمار آموزش دهد. بیماران با علایم مزمن رینوسینوزیت اگر بعد از ۴ هفته بهبود نیابند، باید درمان های طبی ادامه یافته و یا بیمار جهت تخلیه ی ترشحات از طریق جراحی آماده شود.
بیماران دارای لوله ی نازوتراکئال (بینی – نایی) و یا لوله ی نازوگاستریک (بینی- معده ای) در معرض خطر عفونت های سینوس قرار دارند . از این رو ، بررسی دقیق این گونه بیماران لازم و ضروری می باشد. به محض آنکه شرایط بیمار اجازه داد ، باید لوله های مذکور را برداشت. این اقدام به تخلیه ی ترشحات سینوس کمک کرده و نیز از بروز عوارض فوقانی احتمالی پیشگیری به عمل می آورد.
- منبع : پرستاری داخلی و جراحى ، برونر و سودارث
ویرایش دوازدهم ۲۰۱۰ - ترجمه : مرضیه شبان،شادان پدرام رازی؛ اعضاى هیئت علمی دانشکده پرستاری و مامایی تهران
- ویرایش : صدیقه سالمی ؛ عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکى ایران
- تهیه و تنظیم : مرضیه براهویی و صادق دهقانی زاده
سلام
اینم مواد غذایی که عفونت سینوس ها رو کاهش میدهند:
http://g36.ir/%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B9%D9%81%D9%88%D9%86%D8%AA-%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3-%D9%87%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D9%85%DB%8C/
عالی بود. خسته نباشید