مسمومیت با اتانول

فرمول اتانول C2H50H ، نقطه جوش آن ۷۸ درجه سانتی گراد و فشار بخار آن در ۲۰ درجه سانتی گراد ۴۴ میلی متر جیوه است . اتانول یا اتیل الکل (ethyl Alcohol) یا الکل جو (Grain Alcohol) به عنوان حلال ، آنتی سپتیک ( ضد عفونی کننده ) ، یک ماده شیمیایی حدود واسط و به عنوان یک نوشیدنی مصرف می شود .

دوز مهلک (FD) برای یک فرد بالغ متوسط ۳۰۰ – ۴۰۰ ml از اتانول خالص می باشد که معادل ۶۰۰ تا ۸۰۰ میلی لیتر ویسکی با درجه خلوص ۱۰۰ ( ۱۰۰ proof Whisky ) است که در کمتر از یک ساعت مصرف شود در صورتی که علائم جدی در کودکان به وسیله ۱ mg/kg الکل دناتوره حاوی ۵ درصد متانول به وجود آمده اند . حد تماس ۱۰۰۰ppm می باشد . البته الکلیک های مزمن تولرانس بالاتری برای اتانول دارند .

مکانیسم

اتانول یک مولکول هیدرفیلیک ( آب دوست ) کوچک است که به سرعت از دستگاه GI یا آلوئول ها جذب می شود و بر اساس محتوای آب بافت ها در آنها توزیع میگردد . اتانول از طریق استالدئید به Co2 و اب اکسیده می شود .

اتانول باعث دپرسیون CNS به طور نامنظم و نزولی به ترتیب از کورتکس تا مدولا بر اساس مقدار اتانول خورده شده می شود . دامنه میان دوز مولد بیهوشی و دوز مختلل کننده اعمال حیاتی کم است ، بنابراین مقداری که باعث ایجاد استوپور می شود به طور خطرناکی به دوز مهلک نزدیک است .

• یافته های پاتولوژیک در مرگ و میر های حاد عبارتند از ادم مغز و هیپرامی و ادم دستگاه GI
• یافته های پس از مرگ در بیمارانی که بعد از خوردن مزمن و طولانی مدت مقادیر زیاد اتانول مرده اند عبارتند از تغییرات دژنراتیو کبد ، کلیه ها و مغز ، گاستریت آتروفیک و سیروز کبد .

تداخلات

اتانول باعث تقویت آثار دارو های ضد انعقاد کومادین ، آنتی هیستامین ها ، هیپنوتیک ها ، سداتیو ها ، ترانکولیز ها ، انسولین ، مهار کننده های منوآمین اکسیداز (MAOIS) و ضد افسردگی ها می شود .

یافته های کلینیکی

تظاهر اصلی مسمومیت با اتانول عبارتست از :

   دپرسیون CNS : تظاهر اصلی مسمومیت با اتنول دپرسیون دستگاه عصبی مرکزی است

   مسمومیت حاد : مسمومیت حاد با اتانول به روش خوردن به وجود می آید و می توان آن را به چهار دسته تقسیم کرد :

خفیف (Mild) : یعنی سطح اتانول خون ۰٫۰۵ – ۰٫۱۵ % یا ۰٫۵ – ۱٫۵ mg/ml

• کاهش مهارها
• اختلال اندک بینایی
• ناهماهنگی اندک عضلانی
• کوتاه شدن زمان واکنش

حدود ۲۵ درصد از افراد این گروه به طور کلینیکی مسموم می باشند .

متوسط (Moderate) : یعنی سطح اتانول خون ۰٫۱۵ – ۰٫۳ % یا ۱٫۵ – ۳ mg/ml

• اختلال مشخص بینایی
• فقدان حس
• ناهماهنگی عضلانی
• کوتاه شدن زمان واکنش
• تکلم بریده بریده

حدود ۵۰ تا ۹۵ درصد از افراد این گروه به طور کلینیکی مسموم می باشند

شدید (Sever) : یعنی سطح اتانول خون ۰٫۳ – ۰٫۵ % یا ۳ – ۵ mg/ml

• ناهماهنگی واضح عضلانی
• تیرگی دید یا دو بینی
• در حال نزدیک شدن به استوپور
  گاهی هیپوگلیسمی شدید بروز می کند که با هیپوترمی ، انحراف کونژوگه چشم ها ، رژیدیته اکستانسور اندام ها ، نشانه بابینسکی یک طرفه یا دو طرفه ، تشنج و تریسموس همراه است . کودکان به ویژه حساس هستند .

مرگ و میر در این دامنه شروع می شود .

1. – نشانه بابنسکی (Babinski`s Sign) یعنی خم شدن انگشت بزرگ پا به طرف بالا در اثر تحریک کف پا که د رضایعات راههای هرمی CNS دیده می شود ولی در اطفال یک رفلکس طبیعی است .

   

2. تریسموس (Trismus) اختلال حرکتی عصب تری ژمینال (سه قلو) به خصوص اسپاسم عضلات جونده با مشکل شدن باز کردن دهان (فقل شدن فک ) است که علامت اولیه و شاخص کزاز می باشد

اغما (Coma) : یعنی سطح اتانول خون بیش از ۰٫۵% یا ۵ mg/ml

• نا هوشیاری
• کندی تنفس
• کاهش رفلکس ها
• فقدان کامل حس ها

در این دامنه مرگ و میر شایع است

   مسمومیت مزمن : مسمومیت مزمن ناشی از خوردن اتانول به وجو می آید و علائم و نشانه های آن را می توان به ترتیب ذیل بیان کرد :

• عمومی (general) : کاهش وزن (weight loss)
• معده و روده (GI) : سیروز کبد و گاستروانتریت با بی اشتهایی و اسهال
• دستگاه عصبی (NS) : این علادم و نشانه ها عبارتند از :

۱- پلی نوریت (Polyneuritis) همراه با درد و از دست دادن حس و حرکت در اندام ها

۲- آتروفی اپتیک (optic Atrophy)

۳- بدتر شدن وضعیت ذهنی ( منتال ) با از دست دادن حافظه ، ترمور ، اختلال قضاوت و از دست دادن یا اختلال دیگر توانایی ها

۴- سندروم قطع اتانول (Ethanol Withdrawal Syndrom) یا مانیای حاد الکلی (Acut Alcoholic Mania) یا دلیریم ترمنس (Delirium Termens) معمولا به دنبال قطع مصرف الکل در الکلیسم مزمن به وجو می آید . علائم EWS عبارتند از :

۵- سایکوز حاد الکلی (Acute Alcoholic Psychosis) یا سندروم کورساکوف مشخص می شود با اختلال شدید ذهنی (منتال) ، تلقین پذیری (Suggestibility) ، سردرگمی (Disorientation) و اختلال حافظه

۶- در الکلیسم مداوم ( چندین ساله ) ، میوپاتی حاد (Acute Myopathy) گاهی بعد از یک دوره مصرف زیاد و غیر معمول الکل بوجود می آید . علائم آن عبارتند از عضلات دردناک و حساس به لمس (tender) همراه با ادم عضلانی و دژنراسیون فیبرهای عضلانی . علائم تغییر پاتولوژیک در عضله قلب عبارتند از :

• تپش قلب (Palpitation)
• اکستراسیستول
• تاکیکاردی یا آریتمی های دیگر

بیماری ممکن است به طرف فیبروز میوکاردی (Myocardial Fibrosis) غیر قابل برگشت و سپس نارسایی گردش خون (Circulatory Failure) پیشرفت نماید .

پیشگیری

• مصرف مشروبات الکلی ممنوع
• تجویز دی سولفیرام (Antabuse) باعث القای حساسیت به اتانول می شود و ممکن است در آموزش و بازپروری بیمار جهت ترک اتانول کمک نماید

   مسمومیت حاد

اقدامات اورژانس عبارتند از :

اقدامات عمومی برای درمان اغما عبارتند از :

    مسمومیت مزمن

اقدامات اورژانس عبارتند از :

1. آرام
2. ساکت
3. یکنواخت

اقدامات عمومی عبارتند از :

فنی توئین (phenytoin): اگر بیمار سابقه حملات تشنجی (seizures) داشته باشد ، ۵۰۰mg فنی توئین به او تجویز نمایید که هر ۴ تا ۶ ساعت تکرار می شود و سپس روزانه ۳۰۰mg ادامه می یابد .

• رژیم غذایی : رژیم غذایی این بیماران باید دارای خواص ذیل باشد :

1. پر پروتئین
2. پرویتامین
3. به همراه تیامین
4. پیریدوکسین
5. اسید فولیک
6. اسد آسکوربیک

• مایع درمانی : مایع خوراکی را تا ۴ لیتر در روز تجویز نمایید . اگر بیمار نتواند از طریق خوراکی مایع دریافت نماید ، به وی ۱ تا ۲ لیتر DW 5% از طریق انفوزیون IV بدهید .

• نالترکسون (Naltrexone) : برای درمان اعتیاد به الکل ، از نالترکسون استفاده می شود . دوز این دارو ۵۰ میلی گرم روزانه است .

نالترکسون یک داروی آنتاگونیست اپیوئید می باشد که به عنوان داوی کمکی در سم زدایی اپیوئید (Opioid Detoxification) به کار می رود . در چنین مورادی بدون منفی شدن تست نالوکسان درمان را شروع نکنید . به علاوه برای شروع درمان بیمار ۷ تا ۸ روز بدون اپیوئید باشد که با تست آنالیز ادرار مشخص می شود . شروع نالترکسون با ۲۵ mg خوراکی است که در صورت عدم بروز نشانه های قطع طی یک ساعت ، دوز اضافی ۲۵ mg خوراکی تجویز می گردد . دوز نگهدارنده عبارتست از ۵۰mg خوراکی در ۲۴ ساعت

1. ایده خودکشی (suicidal Ideation)
2. سمیت کبدی (Hepatotoxixity)

پیش آگهی :

• در الکلیسم حاد غیر کمپلیکه ( بدون عارضه ) اگر بیمار برای ۲۴ ساعت زنده بماند عموما با ریکاروی ( بهبودی ) دنبال می شود .
• در سایکوز الکلی، زنده ماندن بیمار (Survival) محتمل است ولی ریکاوری کامل نادر است .
• در صورت وخامت ذهنی (Mental Deterioration) ، قطع کامل الکل ممکن است فقط با بهبود اندکی همراه باشد .