Sepsis سپتی سمی عبارت از عفونت خون بوده ، به آن سپسیس (Sepsis) نیز می گویند . این اختلال به وضعیت کشنده ای به نام شوک سپتیک منتهی می شود . در ۷۰ درصد موارد ، عامل بروز سپسیس ، ارگانیزم های گرم منفی هستند . اما سایر ارگانیزم ها نظیر ویروس ها ، قارچ ها و سایر باکتری ها نیز قابلیت ایجاد سپسیس را دارند . درواقع باکتری های گرم منفی با تولید اندوتوکسین و باکتری های گرم مثبت با ایجاد اگزوتوکسین باعث ترشح واسطه های شیمیایی و هورمونهایی می شوند که موجب تغییرات همودینامیک در بدن می گردد . اغلب این واسطه های شیمیایی در روند پاسخ التهابی شرکت دارند .
- وازودیلاتاسیون محیطی
- تخریب سلول های اندوتلیال
- افزایش نفوذپذیری مویرگی
- میکرو آمبولی
- انقباض عروق ریوی ، کلیوی و طحالی
- سرکوب قدرت انقباضی میوکارد
- هیپوکسی
- اسیدوز متابولیک
- پوست گرم و بر افروخته
- تب بالای ۳۸ درجه سانتی گراد
- افزایش ضربان قلب بیش از ۹۰ ضربه در دقیقه
- کاهش فشار خون سیستولیک به کمتر از ۹۰mmHg و یا کاهش آن به میزان ۴۰mmHg از فشار خون اولیه
- PCO2 کمتر از ۳۲mmHg (آلکالوز تنفسی ) به دلیل هایپرونتلاسیون
شوک سپتیک : شوک سپتیک ناشی از پرفیوژن ناکافی بافتی به دنبال باکتریمی ، بخصوص توسط باسیل های گرم منفی روده ، با نامهای دیگره نظیر شوک باکتریال ، باکتریمی ، مسمومیت خونی و شوک اندوتوکسیک نیز شناسایی می شود . باکتری های گرم منفی شامل اشرشیا کلی ، کلبسیلا ، پنومونیا ، پروتئوس ، پسودوموناس و سراتیامارسه سن (Serratia marcescens) شایعترین عوامل سپسیس محسوب می شوند . ارگانیزم های گرم مثبت مانند مننگوکوسی ، کلستریدیا ، ویروس ها ، ریکتزیا ها و قارچ ها نیز ممکن است منجر به بروز شوک سپتیک شوند .
از نظر همودینامیک شوک سپتیک دارای دو مرحله است :
- مرحله هیپردینامیک
- مرحله هیپودینامیک
- مرحله هیپردینامیک
- مرحله هیپودینامیک
- پوست خشک و گرم و برافروخته
- تاکیکاردی
- افت فشار خون سیستولیک همراه با فشار متوسط (MAP) طبیعی
- کاهش فشار وج مویرگ های ریوی (PCWP)
- برون ده ادراری در حد طبیعی
علل اصلی افت برون ده قلب ، کاهش قدرت انقباضی میوکارد ، هیپوولمی و پرشدگی ناکافی بطنها ثانویه به تاکیکاردی شدید است . انقباض عروقی برای برای حفظ برون ده قلبی و در پاسخ به تحریک شدید سمپاتیک رخ می دهد و بدین ترتیب پوست سرد و مرطوب می گردد . در نهایت اکسیژناسیون ناکافی بافت به نارسایی چند ارگانی ( Multi organ failure ) ، شامل نارسایی تنفسی و کلیوی می انجامد .
- پوست سرد و مرطوب ، سیانوتیک و خاکستری
- هیپوتانسیون وخیم و MAP کمتر از ۷۰mmHg
- تاکیکاردی وخیم
- اولیگوری و در نهایت آنوری
- کاهش سطح هوشیاری ( LOC )
- کاهش برون ده قلب همراه با افزایش PCWP
مداخلات درمانی اورژانس
هدف از انجام مداخلات درمانی در سپسیس و شوک سپتیک ، عبارتند از :
- حفظ فشار خون سیستولیک بالا تر از ۹۰mmHg
- MAP بیش از ۷۰mmHg
- برون ده ادراری در حد ۳۰ml/h
این اقدامات به طور کلی شامل موارد زیر است :
- مانیتورینگ مداوم قلبی و علائم حیاتی
- بررسی درجه حرارت هر ۴ ساعت
- حفظ فشار خون و برون ده قلب توسط تجویز مایعات وریدی و عوامل اینوتروپ طبق دستور
- حفظ راه هوایی بیمار و در صورت بروز علائم نارسایی حاد تنفسی ، شروع تهویه مکانیکی
- کنترل دقیق جذب و دفع مایعات
- کاهش تقاضای اکسیژن بافتی توسط انجام اقدامات پایین آورنده تب
- قرار دادن بیمار در پوزیشن و بالا بردن پاها به میزان ۲۰ درجه
- کنترل ABG
- پیگیری آزمایشات بیوشیمی و هماتولوژی و کشت
- حمایت بیمار در مقابل آلودگی به سایر عوامل عفونی توسط اجرای روش های آسپتیک
- حمایت روانی از بیمار و وابستگان او
معمولا دارو هایی که جهت کنترل وضعیت شوک سپتیک مورد استفاده قرار میگیرند شامل آنتی بیوتیک ، دوپامین ، استروئید و آنتی هیستامین ها هستند .
منبع : کتاب جامع فوریت های پرستاری
تالیف : ملاحت نیک روان مفرد ( عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی )
تهیه و تنظیم : صادق دهقانی زاده
خیلی عالی… سپاس