the nursing station ایستگاه پرستاری
Hellp Syndrome
این سندروم فرم نادر ولی بسیار خطرناکی از پره اکلامسی است که با همولیز ، افزایش آنزیم های کبدی و کاهش شمارش پلاکتها همراه است . این اختلال در سه ماهه سوم بارداری رخ می دهد و علائم آن مشابه کبد چرب بارداری است اما خونریزی داخل کبدی و زیر کپسولی شایع تر است .
برخلاف پره اکلامسی خالص ، بیماری که مبتلا به سندروم هلپ تیپیک است بیشتر احتمال دارد که چندزا بوده ۲۵ سال داشته و سن بارداری نیز زیر ۳۶ هفته باشد . ۲۰ درصد بیماران ممکن است فاقد فشار خون باشند ولی ۳۰ درصد پره اکلامسی خفیف و ۵۰ درصد پره اکلامسی شدید دارند .
اتیولوژی این وضعیت به طور ضعیفی شناخته شده ، مرگ و میر بالای مادر بالای ۲۴ درصد و مرگ و میر پری ناتال ۶۰ – ۱۷٫۷ درصد گزارش شده است . علائم مشخصه آن شامل :
- استفراغ
- درد فوقانی شکم
- تهوع پیشرونده
علائم و نشانه های قبل از این سندروم شامل پره اکلامسی یا اکلامسی ، درد شدید ربع فوقانی راست ، به علت هماتوم کپسول کبدی (۱% ) ، کنده شدن جفت ( ۷ % ) ، نارسایی حاد کلیه ( ۷ % ) ، ادم ریوی ( ۶ % ) می باشد .
درمان موثر تسریع زایمان می باشد . مرده زایی و مرگ و میر نوزاد در اثر نارس بودن شایع است .
معیار های افتراق پره اکلامسی شدید از خفیف
- فشار خون بیش از mmHg 160 سیستولی یا mmHg 110 دیاستولی
- پروتئینوری بیش از ۵ گرم در یک دوره ۲۴ ساعته یا (+) ۴ – ۳ در آزمایش نوار حساس
- افزایش کراتنین سرم ( بیش از ۱٫۲ میلی گرم در دسی لیتر ) مگر آنکه مشخص باشد از قبل بالا بوده است
- اختلالات مغز یا بینایی
- درد اپی گاستر
- افزایش آنزیم های کبدی
- ترومبوسیتوپنی ( کمتر از ۱۰۰۰۰۰ در میلی متر مکعب )
- خونریزی ، اگزودا در شبکیه یا ادم پاپی
- ادم ریوی
- اولیگوری
تشخیص پره اکلامسی معمولا بر پایه وجود تریاد کلاسیک هیپرتانسیون ، پروتئین اوری و ادم می باشد . اگر خانم بارداری تا هفته ۲۴ بارداری وزن و فشار خونش طبیعی بوده و آزمایش ادرارش طبیعی باشد و به طور ناگهانی دچار علائم فوق گردد این دلیل بر ابتلا فرد به پره اکلامسی می باشد .
کنترل و درمان پره اکلامسی باید وقتی نشانه های بیماری ظاهر می شوند و قبل از اثبات تشخیص بیماری آغاز شود . با تشخیص پره اکلامسی معمولا بیمار بستری می شود بخصوص زن جوان نولی پار ، این امر احتمال تشنج را کم کرده و شانس زنده ماندن جنین را افزایش می دهد . درمان اساسی در پره اکلامسی خروج جنین است .
درمان سرپایی در پره اکلامسی زمانی که حاملگی ترم نباشد تنها در زنانی به کار میرود که پره اکلامسی خفیف ( فشار خون کمتر از ۱۴۰ بروی ۹۰ میلی متر جیوه بدون پروتئینوری ) دارند و پزشک اطمینان دارد که بیمار برای مراجعات بعدی مراجعه خواهد کرد و دستورات پزشک را به طور دقیق انجام خواهد داد که شامل :
- استراحت در بستر
- کنترل و اندازه گیری دقیق و روزانه Bp
- مراجعه به پزشک دوبار در هفته برای معاینه عمومی و چک کردن FHR و پروتئین ۲۴ ساعته و نیز آموزش به بیمار در مورد علائم خطر بخصوص سردرد شدید ، درد اپی گاستر یا اختلالات بینایی ( تاری دید ) می باشد .
اندیکاسیون های بستری بیماری که به صورت سرپایی در حال کنترل است
- ایجاد علائم خطر ( سردرد شدید ، درد اپی گاستر و تاری دید )
- فشار خون در حال افزایش
- پروتئینوری
- چنانچه فشار خون خانمی بیش از ۱۴۰ بروی ۹۰ و پروتئینوری داشته باشد بایستی در بیمارستان بستری شود .
- در صورتی که سن حاملگی بالای ۲۸ هفته ختم حاملگی و زیر ۲۸ هفته بستری و درمان محافظه کارانه بعمل می آید .
- در بیمارستان بیمار روزانه وزن شده و از نظر ادم ژنرالیزه تحت مراقبت قرار می گیرد
- به او رژیم غذایی پرپروتئین ، پر کالری و کم نمک داده می شود .
- این بیماران منع مصرف نمک نداشته و فقط محدودیت در مصرف نمک دارند .
- کنترل فشار خون با تجویز سولفات منیزیم و هیدرالازین که یک داروی ضد فشار است انجام می شود .
- برای تمام خانم های حامله مبتلا به هیپرتانسیون ، سولفات منیزیم قبل از Labour ، حین زایمان و تا ۲۴ ساعت پس از زایمان به طور روتین تجویز می گردد که در پره اکلامسی برای جلوگیری از تشنج و کنترل فشار خون بکار می رود .
هیدرالازین داروی انتخابی ضدفشار خون در پره اکلامسی می باشد و تنها وقتی به کار می رود که فشار دیاستولیک بیمار mmHg 110 یا بیشتر باشد . هدف از تجویز هیدرالازین ، رساندن فشار دیاستولیک به محدوده ۱۰۰ – ۹۰ میلیمتر جیوه می باشد و فشار خون نباید به کمتر از این محدوده کاهش داده شود در غیر این صورت جریان خون جفتی دچار اختلال می گردد . این دارو در بیش از ۹۵% موارد در کنترل فشار خون موثر خواهد بود . عوارض جانبی هیدرالازین عبارتند از :
- فلاشینگ
- سردرد
- سرگیجه
- تپش قلب
- آنژین
- Late Decceleration در جنین
نکته : مصرف دیوریتیک ها در پره اکلامسی کنتراندیکه است .
مراقبت های پرستاری در پره اکلامسی
- کنترل فشار خون هر ۴ ساعت
- خوابانیدن بیمار به پهلوی چپ ، در این حالت جریان خون جفتی به بهترین نحو برقرار میگردد .
- انجام آزمایش اوره ، کراتینین و چک HB ، HCT روزانه
- کنترل درجه حرارت در هر شیفت
- کنترل وزن روزانه و بررسی بیمار از نظر ادم
- کنترل صدای قلبی
- کنترل I/O هر ساعت یا طبق دستور پزشک
- کنترل رفلکس پاتلا ( برای پیشگیری از مسمومیت با سولفات منیزیم )
- انجام آزمایش PT ، PTT و فیبرینوژن سرم ( تست های انعقادی ) که در بیماران پره اکلامسی شدید باید اندازه گیری شود.
- انجان آزمایشات NST ، OCT هر هفته ( در صورتی که NST ری اکتیو باشد ارزیابی بیشتر با OCT صورت می گیرد )
اندیکاسیون های زایمان در مبتلایان به پره اکلامسی
- فشار خون بالای دیاستولی که به طور پایدار بیش از mmHg100 در یک دوره زمانی ۲۴ ساعته باشد یا یک بار بیشتر از ۱۱۰ میلی متر جیوه باشد .
- سطح افزایش یابنده کراتینین سرم
- سردرد پایدار و شدید
- درد اپی گاستر
- غیر طبیعی بودن آزمون های عملکرد کبدی
- ترومبوسیتوپنی
- سندروم Hellp
- اکلامسی
- ادم ریه
- غیر طبیعی بودن ضربانات قلب جنین قبل از تولد
- IUGR
برگرفته از کتاب پرستاری بهداشت مادران و نوزادان
تالیف : دکتر میترا ذوالفقاری ، دکتر احمد علی اسدی نوقابی
گردآوری ، تهیه و تنظیم : صادق دهقانی زاده
